ცაბაძე ვასილ ზაქარიას ძე
პერსონალური
დაბადების თარიღი : 1872
გარდაცვალების თარიღი : 1924-08-30
სქესი : კაცი
ეროვნება : ქართველი
აღმსარებლობა :
მეტსახელი : ვასო
ფსევდონიმი :
გეოგრაფიული
დაბადების ადგილი : საციხური, საქართველო
გარდაცვალების ადგილი : თბილისი, საქართველო
საცხოვრებელი ადგილი : საციხური, გორი, ვოლოგდა, თბილისი
სოციალური
სოციალური წარმოშობა : გლეხი
სტატუსი : მოსამსახურე
განათლება : საშუალო
პროფესია : ბუღალტერი
პოლიტიკური
პარტია : "ხალხოსანი" (ნაროდნიკი) , რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტია (რსდმპ) , რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტია - "მენშევიკების" ფრაქცია (რსდმპ-მ) , საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტია
თანამდებობა : რსდმპ ტფილისის კომიტეტის წევრი, რსდმპ ტფილისის კომიტეტის სასოფლო კომისიის წევრი, რსდმპ (მ) ტფილისის კომიტეტის თავმჯდომარე, საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრი, საქართველოს პარლამენტის დეპუტატი, საქართველოს ერობათა ცენტრალური ბიუროს წევრი, საქართველოს ცენტრალური სასურსათო საბჭოს წევრი, გორის სამაზრო ერობის ხმოსანი,საქართველოს დამფუძნებელი კრების დეპუტატი,
რეპრესია : 1901, 1902, 1903, 1907, 1924
საზოგადოებრივი
ორგანიზაცია : კავკასიის საფილოქსერო დასი,
ბიოგრაფია

ვასილ (ვასო) ზაქარიას ძე ცაბაძე დაიბადა 1872 წელს ტფილისის გუბერნიის გორის მაზრის სოფელ საციხურში, გლეხის ოჯახში; ეროვნებით ქართველი.

1884 წელს შევიდა ტფილისის სამოქალაქო სასწავლებელში, რომლის დასრულების შემდეგ 1887 წელს სწავლა განაგრძო ტფილისის სახელოსნო სასწავლებელში, რომელიც დაასრულა 1891 წელს.

სწავლის პეროდში გაეცნო და თანაუგრძნობდა „ნაროდნიკული“ პოლიტიკური ჯგუფების იდეოლოგიას.

1891 წელს ტფილისში, ეგნატე ნინოშვილის დროებით ბინაში მოწყობილ არალეგალურ წრეში გაეცნო და დაუახლოვდა „მესამე დასის“ ლიდერებს; 1893-1894 წლებში ვასო ცაბაძემ მუშაობა დაიწყო ე. წ. „ფილოქსერის პარტიაში“ (კავკასიის საფილოქსერო დასი/კომიტეტი; ვაზის დაავადების აღმოსაფხვრელად შექმნილი საზოგადოება), სადაც მრავლად მუშაობდნენ „მესამედასელები“ და დაუახლოვდა სილიბისტრო ჯიბლაძესა და კარლო ჩხეიძეს.

1894 წელს ვასო ცაბაძე შეუერთდა ტფილისში არალეგალურად არსებულ სოციალ-დემოკრატიულ მუშათა ჯგუფს, რომლის ხელმძღვანელებიც იყვნენ სტანისლავ რენიგერი, თეოდორე აფანასიევი, მიხეილ კლიმიაშვილი და კოკი; მათ ტფილისში მყოფი ყოფილი „ნაროდნიკების“ დახმარებით დაარსებული ჰქონდათ არალეგალური ბიბლიოთეკა მუშათა წრეებისათვის და მარქსიზმის პროპაგანდას ეწეოდნენ; ამავე წელს ვასო ცაბაძის ინიციატივით ამიერკავკასიის რკინიგზის მთავარ სახელოსნოში დაარსდა მუშათა პირველი სოციალ-დემოკრატიული წრე.

1895 წელს წრეების რაოდენობა გაიზარდა და მოძრაობა გაფართოვდა. შემდეგ კი ვასო ცაბაძემ 1896 წლიდან ამიერკავკასიის რკინიგზის მთავარი სახელოსნოების კანტორაში ბუღალტრად დაიწყო მუშაობა.

1896 წელს მათ გააფართოეს ქსელი და ტფილისის ფაბრიკა-ქარხნების უმრავლესობაში ჩამოაყალიბეს მუშთა არალეგალური სოციალ-დემოკრატიული წრეები; 1896 წელს თამბაქოს ფაბრიკებში მოეწყო გაფიცვა, რომელმაც შედეგი არ გამოიღო და დამარცხდა, მაგრამ სოციალ-დემოკრატიულ წრეებს შორის კავშირები განამტკიცა.

1898 წელს ვასო ცაბაძე აირჩიეს რუსეთის სოციალ-დემოკრატული მუშათა პარტიის ტფილისის პირველი კომიტეტის წევრად; ამავე წელს მოეწყო დიდი გაფიცვა რკინიგზის მთავარ სახელოსნოებში, რომელიც პოლიციის ძალის გამოყენებით შეწყვიტეს და ორგანიზატორობაში ეჭვმიტანილი ჯგუფი ტფილისისდან გაასახლეს.

1901 წელს კომიტეტის ნაწილის დაპატიმრების შემდეგ ტფილისის სოციალ-დემოკრატიულმა ორგანიზაციებმა ხელახლა აირჩიეს ტფილისის კომიტეტი, რომლის შემადგენლობაშიც კვლავ შევიდა ვასო ცაბაძე.

1901 წლის 22 აპრილს (ძველი სტილით) „სალდათის ბაზარში“ პირველმაისობის პირველი საჯარო დემონსტრაციის გამართვისა და პოლიციასთან შეტაკების შემდეგ ვასო ცაბაძე დააპატიმრეს და მეტეხის ციხეში ერთწლიანი ჯდომის შემდეგ ტფილისიდან გორში გაასახლეს.

1902 წლის 16 თებერვალს (ძველი სტილით) ვასო ცაბაძე ტფილისის კომიტეტის სხვა წევრებთან ერთად ჟანდარმერიამ კვლავ დააპატიმრა ტფილისში, კონსპირაციულ ბინაში.

ციხიდან გათავისუფლების შემდეგ, 1903 წელს მონაწილეობდა ტფილისში რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის კავკასიის საკავშირო კომიტეტის ჩამოყალიბებაში.

კიდევ ერთხელ დააპატიმრეს 1903 წელს და გადაასახლეს აღმოსავლეთ ციმბირში.

ვასო ცაბაძე ტფილისში დაბრუნდა 1905 წლის აგვისტოში და აქტიურად ჩაერთო რევოლუციურ მოძრაობაში; ამავე წლიდან მუშაობდა „მენშევიკების“ ფრაქციაში. როგორც ტფილისის კომიტეტის წევრი და სასოფლო კომისიის თავმჯდომარე, ხელმძღვანელობდა აღმოსავლეთ საქართველოში გლეხთა შორის პროპაგანდასა და სოციალ-დემოკრატიული ორგანიზაციების ჩამოყალიბებას.

1907 წელს ვასო ცაბაძე, რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის ტფილისის კომიტეტის თავმჯდომარეობისას დააპატიმრეს ვერაზე, კონსპირაციულ ბინაზე კომიტეტის შეკრებისას და ვოლოგდის გუბერნიაში გადაასახლეს.

1917 წლის თებერვლის რევოლუციის შემდეგ დაბრუნდა საქართველოში; აქტიურად მუშაობდა გლეხთა საბჭოების ჩამოსაყალიბლად.

1917 წლის ნოემბერში აირჩიეს საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრად.

1918 წლის 26 მაისს ხელი მოაწერა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დამოუკიდებლობის გამოცხადების აქტს. 1918 წლის განმავლობაში იყო საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პარლამენტის წევრი.

იყო გორის საერობო ყრილობის თავმჯდომარე; ერობათა ცენტრალური ბიუროს წევრი, ცენტრალური სასურსათო საბჭოს წევრი.

1919 წლის 12 მარტს აირჩიეს საქართველოს რესპუბლიკის დამფუძნებელი კრების წევრად საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის სიით; იყო აგრარული, მომარაგებისა და თვითმმართველობის კომისიების წევრი.

1921 წელს, საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ოკუპირების შემდეგ დარჩა საქართველოში და მუშაობდა კოოპერატიულ დაწესებულებებში.

ეხმარებოდა წინააღმდეგობის მოძრაობაში ჩაბმულ ამხანაგებს - ციხიდან დასახსნელად თავდებობდა მათ.

1907 წლიდან მოყოლებული, ვასო ცაბაძე ჩაბმული იყო ილია ჭავჭავაძის მკვლელობის პარტიულ გამოძიებაში და 1920-იან წლებშიც შინ ინახავდა მკვლელობის საქმესთან დაკავშირებულ მნიშვნელოვან დოკუმენტებს.

1924 წლის 28 აგვისტოს ანტისაბჭოთა აჯანყების დაწყებისთანავე ვასილ ცაბაძე საქართველოს სსრ საგანგებო კომისიამ („ჩეკა“) დააპატიმრა თბილისში და სხვა პოლიტპატიმრებთან და მოქალაქეებთან ერთად დახვრიტა, სავარაუდოდ, 30 აგვისტოს ღამეს.

რამდენიმე წლის შემდეგ ვასილ ცაბაძის მეუღლემ დევნისა და უკიდურესი გაჭირვების გამო თავი მოიკლა.



წყაროები:

საქართველოს ეროვნული არქივი, ცენტრალური საისტორიო არქივი, ფონდი #1836, ანაწერი #1, საქმე #108; საქმე #109; ფონდი #1833, ანაწერი #1, საქმე #155; საქმე #157; საქმე #187; საქმე #1382; ფონდი #153, ანაწერი #1, საქმე #3433.

რევოლუციის მატიანე, #2, #3, #5, 1923 წ. საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა.

ბრძოლა, #3, სექტემბერი 1925 წ. პარიზი, თსუ ქართული ემიგრაციის მუზეუმი, გურამ შარაძის კერძო კოლექცია.

ფოტო: საქართველოს ეროვნული არქივი, კინო-ფოტო-ფონო დოკუმენტების ცენტრალური სახელმწიფო არქივი, ტფილისის გუბერნიის ჟანდარმთა სამმართველოს ფოტო-კარტოთეკა.