იოსებ ანტონის ძე კვარაცხელია დაიბადა 1883 წელს, ქუთაისის გუბერნიის ზუგდიდის მაზრის სოფელ წალენჯიხაში, გლეხის ოჯახში; ეროვნებით ქართველი.

დაამთავრა სოფლის ორკლასიანი სასწავლებელი წალენჯიხაში.

იყო რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის წევრი 1904 წლიდან, 1905 წლიდან მუშაობდა „მენშევიკების“ ფრაქციაში.

იოსებ კვარაცხელია 1905 წლის რევოლუციური მოძრაობის დროს აქტიურად მონაწილეობდა ქალაქ სოხუმში განვითარებულ მოვლენებში: 1905 წლის 17 ოქტომბრის მანიფესტის შემდეგ, სოციალ-დემოკრატიულმა ორგანიზაციამ „რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის ბათუმის კომიტეტის სოხუმის ჯგუფმა,“ რომლის ლიდერთა შემადგენლობაში იოსებ კვარაცხელიაც იმყოფებოდა, რეალურად აიღო ხელში ქალაქ სოხუმის მმართველობა და ჩაანაცვლა მეფის ხელისუფლების თითქმის ყველა სტრუქტურა. მათ ჩამოაყალიბეს სახალხო მილიცია, დაყვეს ქალაქი უბნებად და ბოიკოტი გამოუცხადეს ქალაქის თვითმმართველობას. 1905 წლის ნოემბერში, დემონსტრაციამ შეიმუშავა მოთხოვნა, რომ სოხუმის ქალაქის სათათბირო დაშლილიყო და აერჩიათ ახალი სათათბირო საყოველთაო, პირდაპირი, თანასწორი და ფარული კენჭისყრით, რისთვისაც უნდა ჩატარებულიყო მოსახლეობის ხელახალი აღწერა; ამ მიზნისათვის კი თვითმმართველობას 2000 მანეთი უნდა გამოეყო. ქალაქის თავმა თანხის გაცემაზე უარი თქვა, რევოლუციურმა ორგანიზაციამ მას ბოიკოტით უპასუხა; შეწყდა გადასახადების გადახდა და სათათბიროს ხმოსნებს გამოუცხადეს, რომ, თუკი არ გადადგებოდნენ, საყოველთაო გაფიცვა გამოცხადდებოდა ყველა სავაჭრო დაწესებულებაში. ხმოსნებმა გადადგომის განცხადებები გაუგზავნეს ქუთაისის გუბერნატორ სტაროსელსკის და სათათბირომ მუშაობა შეწყვიტა.

იოსებ კვარცხელია იყო რევოლუციური სახალხო სასამართლოს წევრი.

რევოლუციის დამარცხების შემდეგ, 1906 წელს იოსებ კვარაცხელია თანამებრძოლებთან ერთად დააპატიმრეს; 1908 წლის 28 აპრილს ტფილისის სასამართლო პალატამ ბრალდებების დაუსაბუთებლობის გამო გაათავისუფლა.

1917 წლის თებერვლის რევოლუციის შემდეგ იყო წალენჯიხაში წითელი რაზმის ორგანიზატორი და კომისარი.

იცნობდნენ მეტსახელით „უჩა-იოსები“ (მეგრულად შავი იოსები).

1919 წლის 12 მარტიდან არჩეული იყო საქართველოს რესპუბლიკის დამფუძნებელი კრების წევრად საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის სიით.

1921 წელს, საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ოკუპირების შემდეგ დარჩა საქართველოში და ჩაბმული იყო წინააღმდეგობის მოძრაობაში. დაპატიმრებული იყო 1921 წელს. მეორედ დააპატიმრეს 1922 წელს.

1924 წლის აგვისტოს ანტისაბჭოთა აჯანყებისას იყო ზუგდიდ-წალენჯიხის მიმართულების ერთ-ერთი ლიდერი.

1924 წლის აჯანყების დამარცხების შემდეგ ოფიციალურად ჩამოშორდა სოციალ-დემოკრატიულ პარტიას და მონაწილეობას იღებდა რეჟიმის მიერ პარტიის ლიკვიდაციისათვის მოწყობილ კამპანიაში.

1925 წელს მიიღეს საქართველოს სსრ კომპარტიის წევრად.

იოსებ კვარაცხელია გაურკვეველ ვითარებაში მოკლეს 1928 წლის 2 დეკემბერს, ქალაქ ზუგდიდში, ბულვართან. საბჭოთა ტოტალიტარული რეჟიმის პროპაგანდა აცხადებდა, რომ თითქოს იგი ყოფილმა თანაპარტიელებმა შურისძიების მიზნით მოკლეს.

წყაროები:

საქართველოს ეროვნული არქივი, ცენტრალური საისტორიო არქივი, ფონდი #113, ანაწერი #2, საქმე #216; ფონდი#1836, ანაწერი #1, საქმე #108; საქმე #109; ფონდი#1833, ანაწერი #1, საქმე #160; საქმე #1382.

საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს აკადემიის არქივი, 1-ლი განყოფილება (ყოფილი საქართველოს სსრ სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის არქივი), ფონდი #8, საქართველოს სსრ საგანგებო კომისიის (ჩეკა) კოლეგიის სხდომის ოქმები.

მუჭო ლუმენდუ სამარგალოში მოხანდე ყაზაყობა საბჭოეფიში ხეშულობაშო, ისაკი ჟვანია, ზუგიდი, 1931, წანა (როგორ იბრძოდა სამეგრელოს მშრომელი გლეხკაცობა საბჭოთა ხელისუფლებისათვის, ზუგდიდი, 1931 წელი, მეგრულ ენაზე); საქართველოს გიორგი ლეონიძის სახელობის ქართული ლიტერატურის სახელმწიფო მუზეუმი.

ი. ჟვანია, ამხ. ი. კვარაცხელიას ხსოვნას, კომუნისტი #292, 18.12.1928 წელი, გვ. 4.