ნიკოლოზ (კოლია) იოთამის ძე ქარცივაძე დაიბადა 1882 წელს, ქუთაისის გუბერნიის ოზურგეთის მაზრის ქალაქ ოზურგეთში, აზნაურის ოჯახში.

დაწყებითი განათლება მიიღო ოზურგეთის საქალაქო სასწავლებელში (?) და ქუთაისის კლასიკურ გიმნაზიაში (?).

სწავლა განაგრძო უნივერსიტეტში, რუსეთში. ამ დროიდან ჩაება რევოლუციურ მოძრაობაში.

1904 წლიდან ცხოვრობდა საქართველოში და მონაწილეობდა იატაკქვეშა რევოლუციურ საქმიანობაში. ამავე წლიდან გახდა რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის წევრი. 1905 წლიდან იყო "ბოლშევიკური" ფრაქციის წევრი.

აქტიურად მონაწილეობდა 1905 წლის რევოლუციაში.

რევოლუციის მარცხისა და ცარისტული რეჟიმის მიერ "შავი რეაქციის" დაწყების შემდეგ ნიკოლოზ ქარცივაძე პასუხისგებაში იყო მიცემული, მაგრამ მან მოახერხა არალეგალურად ემიგრაციაში გამგზავრება.

ცხოვრობდა ჟენევაში. დაამთავრა ჟენევის უნივერსიტეტის იურიდიული ფაკულტეტი. აქტიურად იყო ჩაბმული სოციალ-დემოკრატიული პარტიის ჟენევის ორგანიზაციის მუშაობაში.

რომანოვების სამეფო ოჯახის იუბილეს გამო გამოცხადებული პოლიტიკური ამნისტიის შემდეგ დაბრუნდა რუსეთის იმპერიაში. სახელმწიფო გამოცდის ჩაბარების შემდეგ მიიღო სერტიფიკატი და დაბრუნდა საქართველოში სადაც დაიწყო საადვოკატო პრაქტიკა - იყო კავკასიის ნაფიც ვექილთა კოლეგიის წევრი. პრალალელურად აგრძელებდა მუშაობას იატაკქვეშეთში, სოციალ-დემოკრატიული პარტიის რიგებში.

ევროპაში ცხოვრების დროიდან ჩამოშორდა ბოლშევიკთა ფრაქციას და საქართველოში დაბრუნების შემდეგ, სოციალ-დემოკრატ (მენშევიკ) თანამოაზრეებთან ერთად შექმნა "ალიონის" ჯგუფი, რომელიც მკვეთრი ნაციონალისტური დღის წესრიგით გამოირჩეოდა მენშევიკური ფრაქციის შიგნით.

დაქორწინდა - თამარ შარაშიძეზე, ცნობილი სახალხო მასწავლებლების გიგო და ნინო შარაშიძეების ქალიშვილზე.

1917 წლის ოქტომბრის ბოლშევიკური გადატრიალების შემდეგ, როდესაც ამიერკავკასიამ ფაქტობრივად ბოლშევიკური რუსეთისაგან დამოუკიდებლობა გამოაცხადა და ამიერკავკასიის კომისარიატი შექმნა, ნიკოლოზ ქარცივაძე იყო შინაგან საქმეთა მინისტრის - აკაკი ჩხენკელის ამხანაგი (მოადგილე).

ნიკოლოზ ქარცივაძე არჩეული იყო საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრად "ალიონის" ჯგუფის წარმომადგენლად.

1918 წლიდან, საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დაფუძნების შემდეგ ნიკოლოზ ქარცივაძე იყო საქართველოს რესპუბლიკის დიპლომატიური წარმომადგენელი აზერბაიჯანის დემოკრატიულ რესპუბლიკაში.

შემდგომ ხანებში, 1921 წლამდე მუშაობდა გარეშე საქმეთა მინისტრის ამხანაგად.

1921 წელს, საქართველოს საბჭოთა რუსეთის მიერ ოკუპირების შემდეგ ნიკოლოზ ქარცივაძე დარჩა საქართველოში და ჩაბმული იყო წინააღდმეგობის მოძრაობაში. იყო საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის იატაკქვეშა ცენტრალური კომიტეტის წევრი.

1922 წლიდან ნიკოლოზ ქარცივაძე აირჩიეს წინააღმდეგობის იატაკქვეშა, გაერთიანებული ცენტრის - საქართველოს დამოუკიდებლობის კომიტეტის ("დამკომი"), მეორე თავმჯდომარედ.

1923 წლის მარტში, ნიკოლოზ ქარცივაძე დათანხმდა რკპ (ბ) ამიერკავკასიის სამხარეო კომიტეტის ხელმძღვანელის - სერგო ორჯონიკიძის არაფორმალურ შეთავაზებას, მასთან ბინაზე გამართულიყო პირისპირ შეხვედრა და მოლაპარაკება, ხელშეუხებლობის გარანტიით. შეხვედრის დასრულების შემდეგ, ნიკოლოზ ქარცივაძე საქართველოს სსრ საგანგებო კომისიამ (ჩეკამ) დააპატიმრა.

ნიკოლოზ ქარცივაძე, სხვა ბრალდებულებთან ერთად 1925 წლის ივლის-აგვისტოში გაასამართლა საქართველოს სსრ უმაღლესმა სასამართლომ ანტისაბჭოთა აჯანყების ორგანიზების ბრალდებით. ბრალდებების ნაწილის დაუსაბუთებლობის და ნაწილის გამო სასჯელის ვადის უკვე მოხდის გამო, სასამართლომ მას დამატებით სასჯელი აღარ დააკისრა და პატიმრობიდან გაათავისუფლა.

შემდგომ წლებში ცხოვრობდა და მუშაობდა თბილისში.

1937-1938 წლების დიდი საბჭოთა ტერორის დროს ნიკოლოზ ქარცივაძე კვლავ დააპატიმრეს. გამოძიება მას ბრალად სდებდა შინსახკომის მიერ შეთითხნილი იატაკქვეშა ანტისაბჭოთა ცენტრის წევრობას, სადაც თითქოს გაერთიანებული იყვნენ ყველა ანტისაბჭოთა ძალები, ნიკოლოზ ქარცივაძე კი "იატაკქვეშა მენშევიკური ცენტრის" ხელმძღვანელად ჰყავდათ გამოყვანილი.

1937 წლის 9 ივლისის სხდომაზე საქართველოს სსრ უმაღლესი სასამართლოს სპეცკოლეგიამ, დახურულ კარს მიღმა სხდომაზე ბრალდებულთა ჯგუფს - ბუდუ მდივანს, მალაქია ტოროშელიძეს, სიმონ ჩიხლაძეს, მიხეილ ოკუჯავას, გიორგი ელიავას, გიორგი ყურულაშვილს და ნიკოლოზ ქარცივაძეს დახვრეტა მიუსაჯა.

სასჯელი სისრულეში დაოყოვნებლივ, იმავე ღამით - 1937 წლის 10 ივლისს მოიყვანეს.

ნიკოლოზ ქარცივაძე ხსენებული ჯგუფის სხვა წევრებთან ერთად რეაბილიტირებულია 1950-იან წლებში.