თარიღი : 01-07-2011 | ადგილი : ქუთაისი, საქართველო | ავტორი : ნინა გოგიბერიძე
აღწერა :
დოკუმენტში აღწერილია ნინა გოგიბერიძის მოგონებები ყაზახეთში გადასახლების პერიოდზე.
ტექსტი :
ნინო გოგიბერიძის მოგონება ყაზახეთში გადასახლების პერიოდზე

გადასახლების მომენტები ბუნდოვნად მახსოვს, უმეტესად დედის მოგონებებიდან აღვიდგინე, რომ გადასახლების დღეს პირუტყვის გადასაყვანი ვაგონებით წაგვიყვანეს ქუთაისიდან ყაზახეთში. ასაკით იმდენად პატარები ვიყავით, რომ გადასახლების ადგილამდე ტრანსპორტირების 14 დღიანი ტანჯვის დეტალები არ გვახსოვდა. გზაში 14 დღე ვიმყოფებოდით, არ იყო საკვები პროდუქტები, წყალი, არ გვყავდა ექიმი, არ გაგვაჩნდა მედიკამენტები, ელემენტარულად არ იყო საპირფარეშო და მატარებელსაც შეგნებულად არ აჩერებდნენ სადგურებზე. სპეციალურად იყო შექმნილი პირობები, რომ ხალხის უმეტესობას ვერ ჩაეღწია ყაზახეთამდე. ამის გამო მამაჩემმა გზაში მოითხოვა მანდილოსნებისთვის პირობების შექმნა, რომ ფარდა მაინც ჩამოეფარებინათ ვაგონის იმ კუთეში, სადაც ე.წ. „საპირფარეშო ორმო“ იყო ამოჭრილი. როდესაც ცინიკურად უპასუხეს, მან გალახა ე.წ. „ეტაპის ნადზირატელი-გამცილებელი“ და რომ არა ის ფაქტი, რომ ის იყო გამომგონებელი, იმ პერიოდის უნიჭიერესი ენერგეტიკოსი, ომის გმირი (ფაშისტებთან ბრძოლაში გადაარჩინა გენერალი სიკვდილს, ასევე მოაწყო გაქცევა საკონცენტრაციო ბანაკიდან, რის დროსაც ბრძოლაში დახოცა გერმანელი ოფიცრები) და ასევე ხალხი აღელდა და გადაეფარა, იქვე უპირებდნენ დახვრეტას.
როდესაც ჩავედით ყაზახეთში, გადასახლებულთა უმრავლესობამ ვერ გაუძლო კლიმატურ ცვლილებებს და მასობრივად დაიხოცა, ქვეწარმავალთა და მღრღნელების სიმრავლის გამო, ჩემი ტყუპი და-ძმის აკვნები და ჩემი საწოლი კალათა ჩამოკიდებული იყო ჭერზე დამაგრებულ ბაგირზე. ჩვენი გადარჩენის მთავარი ფაქტორი იყო მამაჩემის პროფესია, ის დაასაქმეს ელექტროსადგურში და ასე თუ ისე პირობები შეუქმნეს რომ მცირეწლოვანი ბავშვები სიკვდილს გადაერჩინა. ასევე აღსანიშნავია, რომ მამაჩემის გაგზავნილი საჩივარი მოხვდა სტალინთან და მისი რეზოლუციით პირადად მარშალ ვოროშილოვს დაევალა მამაჩემის საქმის გარკვევა, თუმცა ვინაიდან ჩვენი ოჯახი თავიდანვე იდეურად კომუნისტების მოწინააღმდეგე იყო ჯერ კიდევ ბაბუაჩემი ერასტი ხვედელიძე გააკულაკეს საქართველოს ანექსიის შემდეგ უმოკლეს ხანში. ასე რომ თუმცა მამაჩემი საბრძოლო დამსახურებების გამო და ასევე მოძრავი ელექროსადგურის ინოვაციური პროტოტიპ-მოდელის გამო პირადად სტალინის ბრძანებით გაამართლეს, მაგრამ ეს ბრძანება მთელი 6 თვე ბაბუაჩემზე განაწყენებულ „ჩეკას აგენტებს“ დამალული ქონდათ და ამგვარად ტყვეობის ნახევარი წელი დაგვემატა ამ გადასახლების პერიოდის გარდა.
როდესაც დავბრუნდით საქართველოში, მწვანე ბალახის დანახვალ გაგვაოცა ბავშვები, მთელი ეს წლები წყალი ნატვრად გვქნდა ქცეული, ხოლო ხეები და სიმწვანე არც კი გვქონდა ნანახი. მოსაყოლად ეს ფაქტები შეიძლება ადვილი იყოს, მაგრამ ამას თან დაემატა ის დევნა, რაც გადასახლებდან დაბრუნების შემდეგ მუდმივად სდევდა ჩვენს ოჯახს 1961 წლამდე.
როდესაც გადაგვასახლეს ასაკით იმდენად პატარები ვიყავით, რომ გადასახლების ადგილამდე ტრანსპორტირების 14 დღიანი ტანჯვის დეტალები არ გვახსოვდა, უბრალოდ დედამ მოგვიყვა შემდეგ, რომ გზაში შექმნილი იყო ყველა პირობა იმისათის რომ რეპრესირებულთა უმრავლესობას ცოცხლებს ვერ ჩაეღწიათ ყაზახეთამდე. არ იყო პროდუქტები, სასმელი წყალი, მედიკამენტები. მოგვათავსეს პირუტყვების გადამზიდავ ვაგონებში, საპირფარეშო არ იყო, მის მოვალეობას იატაკზე ამოჭრილი დიდი ორმო ასრულებდა. როდესაც მამაჩემმა - კალისტრატე ხვედელიძემ მოითხოვა ქალების ხათრით მაინც ფარდა ჩამოეფარებინათ ამ კუთხისთვის ე.წ. „ნკვდ-ს“ აბდრაგმა დასცინა, მამაჩემმა არ მოუთმინა და გალახა და თავში ჩაარტყა ბავშვის ღამის ქოთანი, რის გამოც მოინდომეს მისი ადგილზე დახვრეტა, თუმცა ხალხმა ატეხა ყვირილი და მატარებლის უფროსმა სიტუაციაში გარკვევის შემდეგ, როდესაც გაიგო რომ მამაჩემი იყო ომის გმირი, სამხედრო გამომგონებელი ენერგეტიკის სფეროში მამაჩემი დაიცვა და ხალხის მოთხოვნა შეასრულა და ეს სამარცხვინო კუთხე ფარდით დამალეს ყველა ვაგონში.
ადგილზე ჩასვლის შემდეგ დაგვხვდა საშინელი პირობები, ქვეწარმავალების სიმრავლის გამო, მცირეწლოვანი ბავშვების აკვნები ან კალათები თოკებით ჩამოკიდებული იყო ჭერზე რომ ბავშვები არ დაეკბინათ ქვეწარმავლებს. იყო წყლის, საკვების პრობლემა. მამაჩემმა გამოიგონა დღევანდელი დიზელ-გენერატორის ე.წ. დვიჟოკის განსხვავებული მოდელი, რის შემდეგ შედარებით უკეთესად გვეპყრობოდნენ.

მამამ წერილით მიმართა სტალინს, მისი საქმე ხელახლა განიხილეს და მარშალ ვოროშილოვის ბრძანებით მამა გაათავისუფლეს, მაგრამ ნკვდ-ს ადგილობრივი ხელმძღვანელი იმ მოტივით , რომ მამას შემცვლელი კადრი არ ყავდა 6 თვე არ გვაძლევდნენ საქართველოში დაბრუნების ნებას. ამის შემდეგ მამაჩემმა კვლავ მიმართა საჩივრით სტალინს და ვოროშილოვს , მხლოდ ამის შემდეგ დაგვაბრუნეს საქართველოში.
ამრიგად გადასახლების ვადის გარდა მთელი ნახევარი წელი უკანონოდ ვიმყოფებოდით რეპრესირებულთა დასახლებაში. როდესაც დავბრუნდით საქარველოში ბალახი და ხე, მდინარე, ზღვა საერთოდ არ გვქონდა წარმოდგენილი მე და ჩემს დას მარიამ ხვედელიძე და ძმას ერასტი ხვედელიძეს.
საქართველოში დაბრუნების შემდეგ ჩვენი ოჯახის დევნა წლების განმავლობაში გრძელდებოდა, ვინაიდან ჩვენი ოჯახები და გვარები, როგორც მამის ასევე დედის მხრიდან კომუნისტების (ბოლშევიკების) მოწინააღმდეგები იყვნენ ჯერ კიდევ საქართველოს 1921 წლის ანექსიამდე. 1961 წლამდე ელემენტარულად ხის სახლის აშენების ნებაც კი არ მოგვცეს და ქალაქის წინაპრებისეული სახლის წართმევა და დაბეგვრითაც განსაკუთრებულად კაბალური წესით გვბეგრავდნენ როგორც სოფლის კომლს.
შევარდნაძის პერიოდში მამაჩემი და ჩემი ძმა გარდაცვლილები იყვნენ და მათი რეპრესირებულად ცნობა მოხდა საერთო წესით, თუმცა პენსიას ვიღებდით მხოლოდ მე, დედაჩემიმარგალიტა ხვედელიძე და ჩემი და მარიამ ხვედელიძე.
გთხოვთ განიხილოთ ჩვენი საკითხი, დარწმუნებული ვარ კანონის უზენაესობის გათვალისწინებით, დღევანდელი კანონმდებლობის შესაბამისად ჩვენი ოჯახის ხუთივე რეპრესირებული წევრი, მათ შორის გარდაცვლილები მიიღებენ საჭირო დოკუმენტაციას და კომპენსაციას.
წინასწარ გიხდით უღრმეს მადლობას.
ნინა გოგიბერიძე
მარიამ ხვედელიძე
ბაკური ვედელიძე
1.07.2011
შენიშვნა :

არქივი
ორგანიზაცია : საბჭოთა წარსულის კვლევის ლაბორატორია
კონტრიბუტორი : ვერა ჯაფარიძე
ნომერი : PUBLIC ARCHIVE SOVLAB COLLECTION OF MARIAM KHVEDELIDZE DOCUMENT 001 P 01-05-2014 V01
ენა : ქართული
ტექნიკური ინფორმაცია
ტიპი : დოკუმენტი
საწყისი მედიუმი : ქაღალდი
კომპრესია : დანაკარგიანი
ფორმატი : PDF
აპლიკაცია : Epson Perfection V33
გამოყენების პირობები

დოკუმენტების გამოყენება დასაშვებია არაკომერციული, საგანმანათლებლო და სამეცნიერო-კვლევითი მიზნებისათვის, წყაროს (არქივი, შემნახველი ორგანიზაცია, კოლექცია, კონტრიბუტორი, ავტორი) მითითების პირობით. აკრძალულია მასალების კომერციული მიზნით გამოყენება კანონიერ მფლობელთან შეთანხმების გარეშე. ყველა უფლება დაცულია, საქართველოს და საერთაშორისო კანონმდებლობით.

ჟანრი
მემუარი