ილია (ილიკო) გიორგის ძე ფირცხალაიშვილი დაიბადა 1885 წელს, ქუთაისის გუბერნიის ოზურგეთის მაზრის ქალაქ ოზურგეთში, გლეხის ოჯახში; ეროვნებით ქართველი.

გიმნაზიის დამთავრების შემდეგ 1905 წელს შევიდა ოდესის უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტზე.

1908 წლის 2 აპრილს დააპატიმრეს და პასუხისგებაში მისცეს სოციალ-დემოკრატიული პარტიის წევრობის (სისხლის სამართლის კოდექსის 102-ე მუხლის 16-ე ნაწილი) და „ნოვოროსიის“ უნივერსიტეტის ცენტრალური ორგანიზაციის წევრობის ბრალდებით. 1 წლის და 4 თვის პატიმრობის შემდეგ ოდესის სამხედრო სასამართლომ გაასამართლა და სხვა 8 სტუდენტთან ერთად გაამართლა, თუმცა ოდესის უნივერსიტეტში აღარ დააბრუნეს.

1909 წელს ჩააბარა მოსკოვის უნვერსიტეტის იურიდულ ფაკულტეტზე, რომელიც 1913 წელს დაამთავრა.

შემდგომ წლებში მუშაობდა ნაფიც ვექილად.

1917 წლის რევოლუციის შემდეგ იყო ქალაქ ქუთაისის კომისარი, ქუთაისის მუშათა და ჯარისკაცთა დეპუტატების საბჭოს აღმასრულებელი კომიტეტის წევრი, ქუთაისის საგუბერნიო აღმასრულებელი კომიტეტის წევრი, ქუთაისის ქალაქის თვითმმართველობის ხმოსანი. 1917 წლის ნოემბრიდან იყო ამიერკავკასიის მთავრობის შრომის კომისრის ამხანაგი (მოადგილე); 1917 წლის ნოემბერშივე აირჩიეს საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრად.

1918 წლის 26 მაისს ხელი მოაწერა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დამოუკიდებლობის გამოცხადების აქტს. 1918 წლის განმავლობაში იყო საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პარლამენტის წევრი; პარალელურად კი - საქართველოს რესპუბლიკის შრომის მინისტრის ამხანაგი - 1918 წლის 24 ივნისამდე.

1919 წლის თებერვლიდან არჩეული იყო თბილისის ქალაქის საბჭოს ხმოსნად.

1919 წლის 12 მარტს აირჩიეს საქართველოს რესპუბლიკის დამფუძნებელი კრების წევრად საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის სიით; იყო იურიდიული, საპენსიო, ცენტრალური საარჩევნო და შრომის კომისიების წევრი.

1921 წლის იანვარში საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის სხვა 11 წევრთან ერთად ჩამოაყალიბა ოპოზიციური ჯგუფი „სხივი“, რომელიც აკრიტიკებდა პარტიას იდეური პრინციპების დარღვევის, სახელმწიფო მმართველობის წარუმატებელი კურსისა და პარტიაში შიდა დემოკრატიის შესუსტების გამო. 1921 წლის იანვარშივე საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის თბილისის ორგანიზაციების კონფერენციაზე უმრავლესობამ „სხივის“ ჯგუფს მოსთხოვა, დაეცვა პარტიული დისციპლინა და შეეწყვიტა საკუთარი პარტიის ღია კრიტიკა გაზეთ „ახალი სხივის“ ფურცლებზე; წინააღმდეგ შემთხვევაში ისინი გაირიცხებოდნენ პარტიიდან. საპასუხოდ, „სხიველთა“ ჯგუფმა 1921 წლის 11 თებერვლის დამფუძნებელი კრების სხდომაზე საჯაროდ განაცხადა საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის დატოვების და „დამოუკიდებელი სოციალ-დემოკრატიული პარტია - სხივის“ შექმნის შესახებ, რომელმაც ცალკე - ოპოზიციური ფრაქცია შეადგინა დამფუძნებელ კრებაში.

1921 წელს, საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ოკუპირების შემდეგ დარჩა საქართველოში და ჩაბმული იყო წინააღმდეგობის მოძრაობაში.

1922 წლის დასაწყისში დააპატიმრეს გურიაში და რამდენიმე თვის განმავლობაში იჯდა ოზურგეთის ციხეში.

ილია ფირცხალაიშვილი საქართველოს სსრ საგანგებო კომისიამ (ჩეკა) მეორედ 1923 წლის 23 მაისს დააპატიმრა საკუთარ სახლში, თბილისში. დაკავებისას ჩამოართველს "ბრაუნინგის" სისტემის რევოლვერი. პატიმრობიდან გაათავისუფლეს 1923 წლის 9 ივნისს.

1924 წლის აგვისტოს აჯანყებისას კვლავ დააპატიმრეს.

1925 წლის 15 ივლისს - 3 აგვისტოს ილია ფირცხალაიშვილი სხვა 46 პოლიტპატიმართან ერთად გაასამართლა საქართველოს სსრ უზენაესმა სასამართლომ ე. წ. „პარიტეტული კომიტეტის პროცესზე“ - 1924 წლის აგვისტოს ანტისაბჭოთა აჯანყების ორგანიზების ბრალდებით.

სასამართლომ გაათავისუფლა ბრალდების დაუსაბუთებლობის გამო.

1925 წლიდან ჩამოშორდა პოლიტიკურ საქმიანობას.

შემდგომ წლებში ცხოვრობდა და მუშაობდა თბილისში - იყო საქართველოს სსრ დამცველთა (შემდგომში ადვოკატთა) კოლეგიის წევრი.

1930-იან წლებში მუშაობდა აბრეშუმის მრეწველობის სამმართველოს (?) იურისკონსულტად.

1937-1938 წლების დიდი საბჭოთა ტერორის დროს საქართველოს სსრ შინსახკომმა ძალისმიერი მეთდებით ზეწოლის გზით მოახერხა მიეღო საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის და სხვა მოწინააღმდეგე პარტიების ყოფილი ლიდერებისაგან, მათ შორის დამფუძნებელი კრების დეპუტატებისაგან აღიარებითი ჩვენებები, რომელთა თანახმადაც საქართველოში არსებობდა კონტრრევოლუციური პარტიული „ცენტრები“ („მენშევიკების“, „ესერების“, „ფედერალისტების“...), რომლებიც კვლავ გაერთიანდნენ „პარიტეტულ კომიტეტში“ და მიზნად დაისახეს საბჭოთა სახელმწიფოს დამხობა შეიარაღებული გადატრიალებისა და უცხოეთიდან სამხედრო ინტერვენციის გზით.

ილია ფირცხალაიშვილი „მენშევიკური კონტრრევოლუციური ცენტრის“ წევრობის ბრალდებით დააპატიმრეს 1937 წლის 14 ივნისს.

1937 წლის 17 სექტემბერს სსრკ უზენაესი სასამართლოს სამხედრო კოლეგიის გამსვლელმა სესიამ დახვრეტა მიუსაჯა.

დახვრიტეს 18 სექტემბრის ღამით.

რეაბილიტირებულია 1957 წლის 9 ივლისს, სსრკ უზენაესი სასამართლოს სამხედრო კოლეგიის მიერ.

წყაროები:

საქართველოს ეროვნული არქივი, ცენტრალური საისტორიო არქივი, ფონდი #1836, ანაწერი #1, საქმე #107, გვ. 46-47; საქმე #108; საქმე #109; ფონდი #1833, ანაწერი #1, საქმე #155; საქმე #157; საქმე #187; საქმე #1382.

საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს აკადემიის არქივი, 1-ლი განყოფილება (ყოფილი საქართველოს სსრ სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის არქივი), ფონდი #8, საქართველოს სსრ საგანგებო კომისიის (ჩეკა) კოლეგიის სხდომის ოქმები.

სტალინური სიები საქართველოდან - ელექტრონული მონაცემთა ბაზა. კვლევა ჩაატარა ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტმა IDFI, ჰაინრიხ ბიოლის ფონდის სამხრეთ კავკასიის რეგიონალური ბიუროს და საქართველოში შვეიცარიის საელჩოს ფინანსური მხარდაჭერით. პროექტის პარტნიორები - საქართველოს შსს არქივი და საერთაშორისო საზოგადოება „მემორიალი".

ფოტო: საქართველოს ეროვნული არქივი, კინო-ფოტო-ფონო დოკუმენტების ცენტრალური სახელმწიფო არქივი.