ალექსანდრე სპირიდონის ძე ლომთათიძე დაიბადა 1882 წლის 25 მაისს (ძველი სტილით) ქუთაისის გუბერნიის ოზურგეთის მაზრის ბახვის თემის სოფელ შვიდაბაურში, ღარიბი გლეხის (წარმოშობით სასულიერო წოდებიდან) ოჯახში; ეროვნებით ქართველი.

14 წლამდე სწავლობდა ბახვის „სამინისტრო“ სკოლაში.

სკოლის დასრულების შემდეგ მშობლებმა გაგზავნეს ტფილისში, სადაც მსახურობდა ექიმის ოჯახში და პარალელურად საწავლობდა ტფილისის მეორე გიმნაზიაში; უფროს კლასებში სწავლისას რეპეტიტორობდა.

გიმნაზიაში სწავლის პერიოდიდან ჩაება მარქსისტული წრეების მუშაობაში.

სწავლა განაგრძო ხარკოვის უნივერსიტეტის ისტორიულ-ფილოლოგიურ ფაკულტეტზე; ხარკოვში ცხოვრებისას იყო ადგილობრივი სტუდენტური სოციალ-დემოკრატიული ორგანიზაციის ლიდერი.

თანამშრომლობდა ქართულ პერიოდულ გამოცემებში.

იყო რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის „მენშევიკების ფრაქციის“ წევრი.

1912 წელს პოლიტიკური საბაბით დააპატიმრეს და გადაასახლეს ვოლოგდის გუბერნიაში.

1913 წელს გაემგზავრა საზღვარგარეთ, ცხოვრობდა ლაიფციგში.

1913 წელსვე დაბრუნდა ტფილისში და მუშაობდა პედაგოგად.

არჩეული იყო ტფილისის საბჭოს ხმოსნად.

1917 წლის თებერვლის რევოლუციის შემდეგ ტფილისიდან გაგზავნილი იყო დელეგატად სრულიად რუსეთის საბჭოების ყრილობაზე.

იყო ტფილისის მუშათა და ჯარისკაცთა დეპუტატების საბჭოს აღმასრულებელი კომიტეტის წევრი.

1917 წელს რსდმპ „მენშევიკური“ ფრაქციის სიით არჩეული იყო რუსეთის დამფუძნებელი კრების დეპუტატად.

1917 წლის ნოემბერში აირჩიეს საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრად.

1918 წლის თებერვლიდან იყო ამიერკავკასიის სეიმის წევრი.

1918 წლის 26 მაისს ხელი მოაწერა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დამოუკიდებლობის გამოცხადების აქტს. 1918 წლის განმავლობაში იყო საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პარლამენტის წევრი.

1919 წლის თებერვლიდან არჩეული იყო თბილისის ქალაქის საბჭოს ხმოსნად; იყო თბილისის ქლაქის საბჭოს თავმჯდომარე.

1919 წლის 12 მარტს აირჩიეს საქართველოს რესპუბლიკის დამფუძნებელი კრების წევრად საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის სიით; იყო ცენტრალური საარჩევნო კომისიის წევრი და დამფუძნებელი კრების თავმჯდომარის უფროსი ამხანაგი.

დამფუძნებელი კრების თავმჯდომარის - კარლო ჩხეიძის საქართველოში არყოფნის პერიოდში თავმჯდომარეობდა დამფუძნებელი კრების სხდომებს.

1921 წელს, საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ოკუპირების შემდეგ დარჩა საქართველოში და ჩაბმული იყო წინააღმდეგობის მოძრაობაში.

საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის სხვა ლიდერებთან ერთად დააპატიმრეს 1921 წლის 13 ივლისს, მას შემდეგ, რაც ნაძალადევში, პლეხანოვის სახელობის მუშათა კლუბში იოსებ სტალინის მოხსენების საპასუხოდ დარბაზში მძაფრი დისკუსია და მუშათა საპროტესტო დემონსტრაცია გაიმართა. მოთავსებული იყო მეტეხის #2 „გამასწორებელ სახლში“.

მძიმე ავადმყოფობის მიუხედავად ალექსანდრე ლომთათიძე სხვა პოლიტპატიმრებთან ერთად 1923 წლის 20 მარტს ეტაპით გაგზავნეს სუზდალის პოლიტიზოლატორში, საიდანაც გადაასახლეს მარიის ავტონომიურ ოლქში - სოფელ ლაპაშინოში.

შემდგომ გადასახლებული იყო ჩუვაშეთის ავტონომიურ ოლქში, საიდანაც მძიმე ავადმყოფობის გამო საშუალება მისცეს, ტაშკენტში გადასულიყო საცხოვრებლად.

საქართველოში 1924 წლის აგვისტოს ანტისაბჭოთა აჯანყების შემდეგ ალექსანდრე ლომთათიძე კვლავ დააპატიმრეს ტაშკენტში და მოათავსეს ციხეში, სადაც მალევე გარდაიცვალა.

დაკრძალეს ტაშკენტის ქრისტიანთა სასაფლაოზე.

წყაროები:

საქართველოს ეროვნული არქივი, ცენტრალური საისტორიო არქივი, ფონდი #1836, ანაწერი #1, საქმე #108; საქმე #109; ფონდი #1833, ანაწერი #1, საქმე #155; საქმე #157; საქმე #187; საქმე #1382.

საქართველოს ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ალექსანდრე ლომთათიძის პირადი ფონდი #44.

ბრძოლა, ##, სექტემბერი, 1925 წ. პარიზი; თსუ ქართული ემიგრაციის მუზეუმი, გურამ შარაძის კერძო კოლექცია.

ფოტო: საქართველოს ეროვნული არქივი, კინო-ფოტო-ფონო დოკუმენტების ცენტრალური სახელმწიფო არქივი.