ალექსანდრე ივანეს ძე დგებუაძე დაიბადა 1882 წელს ქუთაისის გუბერნიის ქალაქ ქუთაისში; ეროვნებით ქართველი.

დაწყებითი განათლება ოჯახში მიიღო.

მუშაობდა ქალაქ ბათუმის ქარხნებში მუშად.

1900 წლიდან იყო რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის წევრი; იყო ბათუმის სოციალ-დემოკრატიული ორგანიზაციის ერთ-ერთი ლიდერი.

1905 წლიდან მუშაობდა რსდმპ „მენშევიკების“ ფრაქციაში.

მეფის რეჟიმის დროს სოციალ-დემოკრატიული პარტიის წევრობისთვის ადმინისტრაციული წესით გადაასახლეს იაკუტიის ოლქში.

1917 წლის დეკემბერში იყო საქართველოს წითელი გვარდიის (შემდგომში სახალხო გვარდიის) ერთ-ერთი დამაარსებელი და ორგანიზატორი; არჩეული იყო სახალხო გვარდიის მთავარი შტაბის წევრად; უშუალოდ მონაწილეობდა სახალხო გვარდიის საბრძოლო ოპერაციებში.

1917 წელს აირჩიეს საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრად.

1918 წლის განმავლობაში იყო საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პარლამენტის წევრი.

1919 წლის 12 მარტიდან არჩეული იყო საქართველოს რესპუბლიკის დამფუძნებელი კრების წევრად საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის სიით; იყო სამხედრო კომისიის წევრი.

1921 წელს საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ოკუპირებისას მონაწილეობდა წითელი არმიის წინააღმდეგ საბრძოლო მოქმედებებში; დაიჭრა ორჯერ, მაგრამ მაინც განაგრძობდა სამხედრო მოქმედებებში მონაწილეობას. ოკუპირების შემდეგ დარჩა საქართველოში და ჩაბმული იყო წინააღმდეგობის მოძრაობაში.

თბილისში მყოფი იოსებ სტალინი 1921 წლის 13 ივლისს სიტყვით გამოვიდა ნაძალადევის „პლეხანოვის სახელობის მუშათა კლუბში“; მოხსენების საპასუხოდ სიტყვით გამოვიდნენ დამფუძნებელი კრების დეპუტატები ალექსანდრე დგებუაძე და ისიდორე რამიშვილი. დისკუსია ანტისაბჭოთა დემონსტრაციასა და სტალინის სიტყვიერ შეურაცხყოფაში გადაიზარდა. იმავე ღამეს სტალინის მითითებით შეიცვალა საქართველოს რევკომის ხელმძღვანელობა და დაიწყო მასობრივი დაპატიმრებები; დააპატიმრეს ალექსანდრე დგებუაძეც.

მოთავსებული იყო მეტეხის #2 „გამასწორებელ სახლში“.

1922 წლის 16 დეკემბერს ალექსანდრე დგებუაძე სხვა 52 პოლიტპატიმართან ერთად ეტაპით გადაგზავნეს მოსკოვში, რსფსრ-ის საკონცენტრაციო ბანაკებში გადასანაწილებლად; სსრკ შინსახკომის კომისიის გადაწყვეტილებით იგი 1923 წლის 12 იანვარს არხანგელსკის საკონცენტრაციო ბანაკში გადაასახლეს.

სსრკ გაერთიანებული სახელმწიფო პოლიტიკური სამმართველოს კოლეგიასთან არსებულმა განსაკუთრებულმა სათათბირომ 1926 წლის 15 იანვარს 3 წლით გადაასახლა ვორონეჟში.

1930 წელს სსრკ გაერთიანებული სახელმწიფო პოლიტიკური სამმართველოს ვორონეჟის განყოფილებამ ძიების ვერსიით ისევ დაიწყო საქმის წარმოება გადასახლებული ქართველი პოლიტპატიმრების წინააღმდეგ; მათ კვლავ არალეგალური ორგანიზაცია ჰქონდათ ჩამოყალიბებული, კავშირი დაამყარეს რუსეთის სხვადასხვა მხარეში გადასახლებულ თანაპარტიელ ქართველებთან და საზღვარგარეთ მყოფ ამხანაგებთან; ვორონეჟის ჯგუფის ლიდერებად საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის განათლებისა და სამხედრო მინისტრები - გრიგოლ ლორთქიფანიძე და ალექსანდრე დგებუაძე მოიაზრებოდნენ.

საბრალდებო დასკვნა ჯგუფის შესახებ 1933 წლის 31 აგვისტოს გადაეგზავნა სსრკ გაერთიანებული სახელმწიფო პოლიტიკური სამმართველოს კოლეგიასთან არსებულ განსაკუთრებულ სათათბიროს, რომელმაც 1933 წლის 29 დეკემბერს ჯგუფის წევრებს სამი წლით საკონცენტრაციო ბანაკში გადასახლება დაუდგინა.

სანდრო დგებუაძე გადასახლებულთა ჯგუფთან ერთად დააპატიმრეს 1934 წლის 13 იანვარს და ეტაპით გადაგზავნეს მარიინსკში, შემდეგ კუზნეცოვსკში, საბოოლოდ კი გორნოშორის ბანაკში.

დიდი საბჭოთა ტერორის დროს ალექსანდრე დგებუაძე გადასახლების ადგილას დააპატიმრეს საქართველოს „მენშევიკურ კონტრრევოლუციურ-დივერსიულ ტერორისტულ მავნებლურ ცენტრთან“ კავშირისა და გადასახლებულებს შორის კონტრრევოლუციური ორგანიზაციის ჩამოყალიბების ბრალდებით.

დაპატიმრებული გადაგზავნეს თბილისში, სადაც საქართველოს სსრ შინსახკომთან არსებულმა განსაკუთრებულმა სამეულმა (ე. წ. „ტროიკა“) 1937 წლის 9 ოქტომბერს დახვრეტა მიუსაჯა.

დახვრიტეს 10 ოქტომბრის ღამეს.

წყაროები:

საქართველოს ეროვნული არქივი, ცენტრალური საისტორიო არქივი, ფონდი #1836, ანაწერი #1, საქმე #108; საქმე #109; ფონდი #1833, ანაწერი #1, საქმე #155; საქმე #157; საქმე #187; საქმე #1382; ფონდი #2117, ანაწერი #1, საქმე #318, გვ. 86.

საქართველოს შსს აკადემიის არქივი. 1-ლი განყოფილება (ყოფილი სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის არქივი), ფონდი #6, საქმე #22331.

საქართველოს ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, გრიგოლ ლორთქიფანიძის პირადი ფონდი #45, საქმე #12; 14; 115.

საქართველოს შსს აკადემიის არქივი. 1-ლი განყოფილება (ყოფილი სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის არქივი), ფონდი #8 - საქართველოს სსრ შინსახკომთან არსებული განსაკუთრებული სამეულის (ე.წ. „ტროიკის") სხდომის ოქმები.

ფოტო: ილია ჭავჭავაძის სახელობის საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა, ციფრული ფოტომატიანე, ნიკოლოზ უგრელიძის კოლექცია.