დადიანი სამსონ პლატონის ძე
პერსონალური
დაბადების თარიღი : 1886-12-23
გარდაცვალების თარიღი : 1937-12-11
სქესი : კაცი
ეროვნება : ქართველი
აღმსარებლობა :
მეტსახელი :
ფსევდონიმი : „ს. დადია“, „ს. და-ნი“, „ს. დ-ნი“, „ს. დ-ი“ ,„და-ნი“, „შან-დიანი"
გეოგრაფიული
დაბადების ადგილი : მოდინახე, საქართველო
გარდაცვალების ადგილი : თბილისი, საქართველო
საცხოვრებელი ადგილი : მოდინახე, თბილისი, პეტერბურგი
სოციალური
სოციალური წარმოშობა : თავადი
სტატუსი : მოსამსახურე
განათლება : უმაღლესი
პროფესია : იურისტი
პოლიტიკური
პარტია : საქართველოს სოციალისტ-ფედერალისტთა სარევოლუციო პარტია
თანამდებობა : საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრი, საქართველოს პარლამენტის დეპუტატი, საქართველოს დამფუძნებელი კრების დეპუტატი, საქართველოს დამოუკიდებლობის კომიტეტის წევრი,
რეპრესია : 1909, 1921, 1922, 1923,1925, 1937
საზოგადოებრივი
ორგანიზაცია : „დამონებულ ერთა პროგრესული სტუდენტობის ორგანიზაციათა ფედერაცია", გაზეთი "სახალხო საქმე", საქართველოს დამცველთა (ადვოკატთა) კოლეგია,
ბიოგრაფია

სამსონ პლატონის ძე დადიანი დაიბადა 1886 წლის 23 დეკემბერს (ძველი სტილით) ქუთაისის გუბერნიის ზუგდიდის მაზრის სოფელ მოდინახეში, თავადის ოჯახში; ეროვნებით ქართველი.

დაამთავრა თბილისის ქართული გიმნაზია.

უმაღლესი იურიდიული განათლება მიიღო პეტერბურგის უნივერსიტეტში.

სტუდენტობის პერიოდიდან აქტიურად მონაწილეობდა სოციალისტ-ფედერალისტთა სტუდენტურ ორგანიზაციებსა და „დამონებულ ერთა პროგრესული სტუდენტობის ორგანიზაციათა ფედერაციაში“.

1905 წლის რევოლუციური მოძრაობის დროს, მათ მამულში საეკზეკუციო ჯარების დაბანაკების შემდეგ, მამა - პლატონ დადიანი - გლეხებმა მოკლეს.

სამსონ დადიანი 1908 წლიდან იყო საქართველოს სოციალისტ-ფედერალისტთა სარევოლუციო პარტიის წევრი. პეტერბურგის ოხრანკის სათვალთვალო ჟურნალებში გატარებულია „Нарзан“-ის მეტსახელით.

1909 წელს ტფილისში პოლიტიკური საბაბით იყო დაპატიმრებული .

1910 წელს სტუდენტური ორგანიზაციის რამდენიმე უკრაინელი წევრთან ერთად დააპატიმრეს და „ოხრანკაში“ ერთი კვირის გატარება მოუწია.

ორგანიზაციული საქმიანობის გარდა, აქვეყნებდა სტატიებს ქართულ პერიოდულ გამოცემებში „ს. დადიას“, „ს. და-ნის“, „ს. დ-ნის“, „ს. დ-ის“, „და-ნის“ და „შან-დიანი“-ს ფსევდონიმებით.

1913 წელს ჟურნალ „განათლებაში“ დაიბეჭდა მისი გამოკვლევა „საზოგადოებრივი აზრები XIX საუკუნის სიტყვაკაზმულ მწერლობაში“; ცენზურამ ეს ნომერი ამოიღო, ხოლო რედაქტორი და ავტორი ძლივს გადაურჩნენ დაპატიმრებას.

სოციალისტ-ფედერალისტთა მთავარ ბეჭდვით ორგანოში - „სახალხო საქმეში“ დაიბეჭდა მისი ლექცია - „უნიტარული და ფედერაციული რესპუბლიკა“; ბეჭდავდა წერილებს „შინაურ მიმოხილვაში“.

1917 წელს აირჩიეს საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრად.

1918 წლის განმავლობაში იყო საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პარლამენტის წევრი.

1919 წლის 12 მარტიდან არჩეული იყო საქართველოს რესპუბლიკის დამფუძნებელი კრების წევრად საქართველოს სოციალისტ-ფედერალისტთა სარევოლუციო პარტიის სიით; იყო შრომის და საკონსტიტუციო კომისიების წევრი.

1921 წელის საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ოკუპირების შემდეგ დარჩა საქართველოში და ჩაება წინააღმდეგობის მოძრაობაში.

1921 წლის აპრილში სამხედრო ტაძრის ეზოში თბილისის დაცვისას დაღუპული ჯარისკაცებისა და ოფიცრების 40 დღის აღსანიშნავ სამგლოვიარო დემონსტრაციაზე წარმოთქვა სიტყვა, რის გამოც საქართველოს სსრ საგანგებო კომისიამ („ჩეკა“) დააპატიმრა რამდენიმე დღით.

1921 წლის ბოლოდან იყო ბოლშევიკური საოკუპაციო რეჟიმის წინააღმდეგ საერთო ფრონტის შექმნის მიზნით პარტიათა შორის მოლაპარაკებების პროცესის აქტიური მონაწილე.

1922 წლის 10 თებერვალს საქართველოს ოკუპაციის წლისთავის აღნიშვნის საწინააღმდეგოდ დაგეგმილი ანტისაბჭოთა დემონსტრაციების აღსაკვეთად ჩეკამ იზოლაციის მიზნით დაიწყო ანტისაბჭოთა პარტიების ლიდერთა და აქტიური წევრების დაპატიმრება; სამსონ დადიანი დააპატიმრეს 10 თებერვალს, თბილისში, საკუთარ სახლში.

1922 წლის 15 მარტს საქართველოს ჩეკას პრეზიდუმმა 6 თვით პატიმრობა მიუსაჯა იზოლაციის წესით. იჯდა მეტეხის #2 „გამასწორებელ სახლში“, საიდანაც გაათავისუფლეს 1922 წლის 22 აგვისტოს.

საქართველოს დამოუკიდებლობის კომიტეტის დაარსების შემდეგ იყო საქართველოს სოციალისტ-ფედერალისტთა სარევოლუციო პარტიის წარმომადგენელი დამკომში.

მეორედ დააპატიმრეს 1923 წლის თებერვლის დასაწყისში და რამდენიმე კვირა იჯდა ჩეკას შიდა საპატიმროში.

სამსონ დადიანი დამფუძნებელი კრების დეპუტატებთან - ოსიკო ბარათაშვილსა და კირილე ნინიძესთან - ერთად 1924 წლის მარტში იცავდა საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის სამღვდელო პირთა ჯგუფს და კათოლოკოს-პატრიარქ ამბროსის; საბჭოთა რეჟიმი მათ ანტისაბჭოთა პროპაგანდასა და საეკლესიო განძეულობის გადამალვაში სდებდა ბრალს.

დამოუკიდებლობის კომიტეტში 1924 წლის აგვისტოს ანტისაბჭოთა აჯანყების დაწყების საკითხის დასმისას სოციალისტ-ფედერალისტთა პარტიის სახელით უარი განაცხადა აჯანყებაში მონაწილეობაზე, თუმცა პარტიის წევრებს მიეცათ უფლება, პირადი შეხედულებისამებრ ემოქმედათ.

საქართველოს სსრ უზენაესმა სასამართლომ 1925 წლის 15 ივლისიდან 3 აგვისტომდე მიმდინარე ე. წ. „პარიტეტული კომიტეტის პროცესზე“ სამსონ დადიანი სხვა 46 პოლიტპატიმართან ერთად გაასამართლა 1924 წლის აგვისტოს ანტისაბჭოთა აჯანყების ორგანიზების ბრალდებით; სასამართლომ ბრალდების დაუსაბუთებლობის გამო იგი პასუხისმგებლობისაგან გაათავისუფლა.

შემდგომ წლებში ცხოვრობდა და მუშაობდა თბილისში; იყო დამცველთა (ადვოკატთა) კოლეგიის წევრი.

დიდი საბჭოთა ტერორის დროს სამსონ დადიანი დააპატიმრეს სოციალისტ-ფედერალისტთა კონტრრევოლუციური იატაკქვეშა ორგანიზაციის წევრობის ბრალდებით.

საქართველოს სსრ შინსახკომთან არსებულმა განსაკუთრებულმა სამეულმა (ე. წ. „ტროიკა“) სამსონ დადიანს 1937 წლის 10 დეკემბერს დახვრეტა მიუსაჯა.

დახვრიტეს 11 დეკემბრის ღამეს.



წყაროები:

საქართველოს ეროვნული არქივი, ცენტრალური საისტორიო არქივი, ფონდი #1836, ანაწერი #1, საქმე #107, გვ. 20; საქმე #108; საქმე #109; ფონდი #1833, ანაწერი #1, საქმე #155; საქმე #157; საქმე #187; საქმე #1382; ფონდი #153, ანაწერი #3, ტფილისის გუბერნიის ჟანდარმთა სამმართველოს ფოტო-კარტოთეკა.

საქართველოს შსს აკადემიის არქივი. 1-ლი განყოფილება (ყოფილი სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის არქივი), ფონდი #6, საქმე #2259.

საქართველოს შსს აკადემიის არქივი. 1-ლი განყოფილება (ყოფილი სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის არქივი), ფონდი #8 - საქართველოს სსრ შინსახკომთან არსებული განსაკუთრებული სამეულის (ე.წ. „ტროიკის") სხდომის ოქმები.

ფოტო: საქართველოს ეროვნული არქივი, კინო-ფოტო-ფონო დოკუმენტების ცენტრალური სახელმწიფო არქივი, ტფილისის გუბერნიის ჟანდარმთა სამმართველოს ფოტო-კარტოთეკა.