ნოე (ნაუმ) გიორგის ძე ხომერიკი დაიბადა 1883 წლის 7 აგვისტოს (ძველი სტილით) ქუთაისის გუბერნიის ოზურგეთის მაზრის სოფელ მიქელ-გაბრიელში, ღარიბი გლეხის ოჯახში; ეროვნებით ქართველი.

დაწყებითი განათლება მიიღო სოფელ მიქელ-გაბრიელის 2-კლასიან სკოლაში.

სწავლა განაგრძო ქუთაისის სასოფლო-სამეურნეო სასწავლებელში, სადაც ჩაება სოციალ-დემოკრატიული წრეების მუშაობაში.

1900 წლიდან იყო რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის წევრი.

1901 წელს, სწავლის დამთავრების შემდეგ, დაბრუნდა გურიაში და თავად მიხეილ ნაკაშიძის მეურნეობაში დაიწყო მუშაობა.

აქტიურად მონაწილეობდა ადგილობრივი გლეხების მოძრაობაში, რისთვისაც 1902 წელს დააპატიმრეს და რამოდენიმე თვით ჩასვეს ქუთაისის ციხეში.

ციხიდან გათავისუფლების შემდეგ გადასახლდა ბათუმში, სადაც მუშაობა დაიწყო მანთაშევის მეორე ქარხანაში დღიურ მუშად; პარალელურად აქტიურად ჩაერთო ადგილობრივი სოციალ-დემოკრატიული ორგანიზაციების საქმიანობაში; შეისწავლა ასოთამწყობობა და მოაწყო არალეგალური სტამბა, სადაც ბეჭდავდნენ არალეგალურ ლიტერატურას და პროკლამაციებს.

ბათუმში მუშაობისას ნოე ხომერიკი შეიყვანეს რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის ბათუმის კომიტეტის წევრად.

1903 წლის ზაფხულში, ჟანდარმერიის მიერ დევნის გამო, კომიტეტის გადაწყვეტილებით დატოვა ბათუმი და გადასახლდა ქუთაისში, სადაც იყო რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის იმერეთის კომიტეტის ერთ-ერთი მთავარი ორგანიზატორი: მისი ძალისხმევით აიწყო ქსელი იმერეთის კომიტეტსა და მაზრებში არსებულ მუშათა ორგანიზაციებთან, ასევე გლეხთა შორის ჩამოყალიბებულ უჯრედებთან.

იყენებდა პარტიულ ფსევდონიმს „ხუნხუზი“ და „დიდი ხუნხუზი“; პრესაში თანამშრომლობდა ფსევდონიმებით „მუშა ხუ-ზი“, „მუშა ხუნხუზი“. იყო ავტორი სოფელში მომუშავე პარტიული პროპაგანდისტებისათვის განკუთვნლი ბროშურის, - „სოფლის მუშათა მიმართ“ და გურიის გლეხთა მოძრაობის შესახებ ნარკვევის, - „გლეხთა მოძრაობა გურიაში“.

1904 წლის ივლისში ნოე ხომერიკი, ივანე სხირტლაძის სახელით, შორაპნის მაზრაში დააპატიმრეს და ქუთაისის ციხეში გააგზავნეს; კომიტეტის გადაწყვეტილებით 4 ივლისს (ძველი სტილით) შეიარაღებული რაზმი თავს დაესხა ბადრაგს ქუთაისში, თბილისის ქუჩაზე და შეტაკების შემდეგ ნოე ხომერიკის გათავისუფლება მოახერხა.

გაქცევის შემდეგ გადასახლდა ტფილისში, სადაც სოციალ-დემოკრატიული პარტიის ტფილისის კომიტეტის დაპატიმრების შემდეგ რევოლუციური მოძრაობის ერთ-ერთ ლიდერად იქცა; შევიდა ტფილისის კომიტეტის შემადგენლობაში. ამ დროიდან გამოიკვეთა მისი დაპირისპირება სოციალ-დემოკრატიული პარტიის კავკასიის საკავშირო კომიტეტთან, რომელიც ბოლშევიკური ხაზის გატარებას ცდილობდა ორგანიზაციებში.

ტფილისში მუშაობის პერიოდში ცხოვრობდა კონსპირაციულად, ყალბი სახელით - ჟანდარმერია და „ოხრანკა“ მას ნესტორ თეთრაძის სახელით იცნობდა.

1905 წლის დასაწყისში, ტფილისში „ბოლშევიკებსა“ და „მენშევიკებს“ შორის განხეთქილების შემდეგ მუშაობდა „მენშევიკების“ ფრაქციაში; იყო ტფილისის კომიტეტის თავმჯდომარე; არჩეული იყო ცენტრალური სამხედრო-ტექნიკური კომისიის ხელმძღვანელად.

1906 წელს ლეო ნათაძესთან ერთად რედაქტორობდა სოციალ-დემოკრატიული პარტიის ლეგალურ ორგანოს - ყოველდღიურ გაზეთ „ლამპარს“.

1906 წელს დაესწრო სტოკჰოლმში გამართულ რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის გამაერთიანებელ ყრილობას; მონაწილეობდა დისკუსიაში აგრარული საკითხის შესახებ.

1908 წლის 23 ივნისს (ძველი სტილით) ტფილისში, ვერაზე, კონსპირაციულ ბინაში ჟანდარმერიამ დააპატიმრა სოციალ-დემოკრატიული პარტიის ტფილისის კომიტეტის და რაიონული ორგანიზაციების წარმომადგენლების არალეგალური კრება, მათ შორის ნოე ხომერიკი, რომელიც რამდენიმეთვიანი პატიმრობის შემდეგ, შინაგან საქმეთა მინისტრის დადგენილებით 1909 წლის 11 მაისს (ძველი სტილით), 2 წლის ვადით. გადაასახლეს ვოლოგდის გუბერნიაში ადმინისტრაციული წესით.

გადასახლებიდან სამშობლოში 1911 წელს დაბრუნდა.

დასახლდა ქუთაისში, სადაც ხელმძღვანელობდა დასუსტებული პარტიული ორგანიზაციების აღდგენასა და რეაბილიტაციას; რედაქტორობდა ლეგალურ პარტიულ ორგანოს „მნათობი“, რომელიც არალეგალურ ბინაზე მზადდებოდა და შემდეგ ოფიციალურ სტამბაში იბეჭდებოდა; 1912 წლიდან რედაქტორობდა გაზეთ „ცხოვრებას“. მუდმივად მოგზაურობდა პარტიული ორგანიზაციების დასახმარებლად ტფილისს, ბათუმს, ქუთაისს, ჭიათურასა და ბაქოს შორის.

ნოე ხომერიკი იყო რუსეთის იმპერიის მეოთხე სახელმწიფო სათათბიროს არჩევნებისთვის სოციალ-დემოკრატიული პარტიის საარჩევნო კამპანიის ხელმძღვანელი ქუთაისის და ტფილისის გუბერნიებში, სადაც მოახერხეს კიდეც კანდიდატების გაყვანა.

1913 წლის 6-7 ოქტომბერს (ძველი სტლით) მონაწილეობდა ქუთაისში არალეგალურად გამართულ რსდმპ კავკასიის საოლქო კონფერენციაში, როგორც ქუთაისის ორგანიზაციის დელეგატი.

1913 წელს ხელმძღვანელობდა სოციალ-დემოკრატიულ გაზეთ - „მერცხალის“ გამოცემას. 1913 წლის 10 დეკემბერს (ძველი სტილით) რედაქციის ჩხრეკისას მიიმალა და იძებნებოდა.

1914 წლის აგვისტოში მონაწილეობდა ბორჯომში გამართულ სოციალ-დემოკრატების არალეგალურ კონფერენციაში.

იყო ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების წევრი.

1914 წლიდან არალეგალურად ცხოვრობდა და მუშაობდა ტფილისში; იყო სოციალ-დემოკრატიული პარტიის ლეგალური ორგანოს - „თანამედროვე აზრის“ ფაქტობრივი რედაქტორი; ხელმძღვანელობდა პარტიაში შექმნილ კომისიას, რომელიც მიზნად ისახავდა პარტიის ბრძოლისუნარიანობის ამაღლებას, მსოფლიო ომში რუსეთის მარცხის მომენტისათვის იყო ტფილისის ორგანიზაციის დელეგატი ამავე წლის პირველ ნოემბერს (ძველი სტილით) ტფილისში გამართული კავკასიის სოციალ-დემოკრატიული ორგანიზაციების არალეგალურ კონფერენციაზე.

1915 წლიდან იყო რსდმპ კავკასიის საოლქო კომიტეტის წევრი. 1915 წლის აპრილში მონაწილეობდა ახალსენაკში გამართულ კავკასიის მუშათა ორგანიზაციების წარმომადგენელთა არალეგალურ თათბირში.

1915 წლის 15 ივლისს (ძველი სტილით) დააპატიმრეს ტფილისში, როგორც რსდმპ ამიერკავკასიის საოლქო კომიტეტის წევრი.

უკანასკნელად, 1915 წლის 26 ივლისს (ძველი სტილით) დააპატიმრეს ტფილისში (ერმილე სიმონის ძე ცინცაძის პასპორტით), მატინოვის ქუჩა #25-ში, რათა ხელი შეეშალათ რსდმპ კავკასიის საოლქო კომიტეტის მიერ დაგეგმილი კონფერენციისათვის. ჩხრეკისას ნოე ხომერიკმა მოასწრო თავისი დოკუმენტების ტუალეტში ჩარეცხვა, თუმცა ჟანდარმთა როტმისტრის - როზენბერგის ბრძანებით კანალიზაცია გახსნეს და დოკუმენტები ამოიღეს, აღმოჩნდა, რომ ეს იყო ალექსანდრე იოაკიმეს ძე წერეთლის პასპორტი და ქართულ ენაზე დაწერილი სტატია „სიძვირესთან ბრძოლა და ამ ბრძოლის საშუალებები“; ჟანდარმერიის დასკვნით ხომერიკი სტატიის მოსპობით ცდილობდა თავისი კავშირის დაფარვას „თანამედროვე აზრის“ რედაქციის საქმიანობასთან.

1916 წლის 26 აგვისტოს (ძველი სტილით) ნოე ხომერიკი ადმინისტრაციული წესით გადაასახლეს დასავლეთ ციმბირში.

1917 წლის თებერვლის რევოლუციის შემდეგ დაბრუნდა საქართველოში.

1917 წელს რსდმპ-ს „მენშევიკური“ ფრაქციის სიით კენჭს იყრიდა რუსეთის დამფუძნებელი კრების არჩევნებზე.

1918 წლის თებერვლიდან იყო ამიერკავკასიის სეიმის წევრი.

ამიერკავკასიის მთავრობის კაბინეტში ჩაიბარა მიწათმოქმედების მინისტრის თანამდებობა და აგრარული რეფორმა წამოიწყო.

1917 წლის ნოემბერში აირჩიეს საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრად.

1918 წლის 26 მაისს ხელი მოაწერა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დამოუკიდებლობის გამოცხადების აქტს. 1918 წლის განმავლობაში იყო საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პარლამენტის წევრი; პარალელურად მუშაობდა შრომის, გზათა და მიწათმოქმედების მინისტრად და აგრძელებდა აგრარულ რეფორმას.

1919 წლის 12 მარტიდან აირჩიეს საქართველოს რესპუბლიკის დამფუძნებელი კრების წევრად საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის სიით.

ამასთანავე იგი კვლავ ინარჩუნებდა მიწათმოქმედების მინისტრის თანამდებობას; 1920 წელს, რეფორმის დასრულების შემდეგ, გადადგა და მუშაობდა ძირითადად საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული პარტიის ცენტრალურ კომიტეტსა და დამფუძნებელ კრებაში.

1921 წელს, საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ოკუპირების შემდეგ დატოვა სამშობლო და ცხოვრობდა სტამბოლში.

1921 წლის ბოლოდან იყო ბოლშევიკური საოკუპაციო რეჟიმის წინააღმდეგ საერთო ფრონტის შექმნის მიზნით საზღვარგარეთ პარტიათა შორის მოლაპარაკების პროცესის აქტიური მონაწილე.

1922 წლის მარტში, საზღვარგარეთ მყოფ პარტიათა ორგანიზაციების მიერ ინტერპარტიული კომიტეტის, ხოლო საქართველოში - დამოუკიდებლობის კომიტეტის დაარსების შემდეგ ნოე ხომერიკი გახდა თავმჯდომარე „სტამბოლის პოლიტიკური კომისიისა“, რომელიც ემიგრანტული მთავრობისა და საქართველოს იატაკქვეშა მოძრაობის მაკოორდინირებელ ორგანოს წარმოადგენდა.

1922 წლის ოქტომბრის ბოლოს ნოე ხომერიკი არალეგალური გზით დაბრუნდა საქართველოში, როგორც საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის საზღვარგარეთის ბიუროს, საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობის და ინტერპარტიული კომიტეტის რწმუნებული. ჩამოსვლისთანავე მან ენერგიული ზომები მიიღო არალეგალური იატაკქვეშა საქმიანობის გასააქტიურებლად - არალეგალური ანტისაბჭოთა გამოცემების ბეჭდვისა და ორგანიზაციების კოორდინაციისათვის. მანვე საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის არალეგალურ ცენტრალურ კომიტეტთან შექმნა სამხედრო კომისია.

შემდგომი პერიოდის განმავლობაში იყო წინააღმდეგობის მოძრაობის ერთ-ერთი მთავარი ორგანიზატორი.

ნოე ხომერიკი საქართველოს სსრ საგანგებო კომისიამ (ჩეკა) დააპატიმრა 1923 წლის 9 ნოემბერს, თბილისში, გვანცელაძის ბინაზე.

დაკავებისას ბინიდან ამოიღეს დიდი რაოდენობით მიმოწერა, დაშიფრული დოკუმენტები და პროკლამაციები; ჩამოართვეს ფული - 150 თურქული ლირა და 15 ოქროს რუბლი.

პატიმრობის განმავლობაში ძიებამ ვერ მოახერხა მისგან ჩვენების მიღება.

შიდა ციხეში მჯდომმა ნოე ხომერიკმა 1924 წლის 3 თებერვალს ამიერკავკასიის სფსრ-ს საგანგებო კომისიის (ჩეკა) თავმჯდომარეს - სოლომონ მოგილევსკის შესთავაზა თავისი შემუშავებული პროგრამა - საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის პირობები და მოთხოვნები კომპარტიასთან მოლაპარაკების საფუძვლების შესახებ, რაც უპასუხოდ დარჩა.

1924 წლის 30 ივლისს ნოე ხომერიკი გოგიტა ფაღავასთან, ბენია ჩხიკვიშვილსა და ვასილ ნოდიასთან ერთად გადაგზავნეს მოსკოვში,სსრკ გაერთიანებული პოლიტიკური სამმართველოს განკარგულებაში, საიდანაც ისინი სუზდალის პოლიტიზოლატორში გაამწესეს.

1924 წლის 28 აგვისტოს ანტისაბჭოთა შეიარაღებული აჯანყების დაწყების შემდეგ (30 აგვისტოს) ამერკავკასიის სფსრ-ს მთავრობის მოთხოვნით სსრკ გაერთიანებული სახელმწიფო პოლიტიკური სამმართველოს თავმჯდომარემ ფელიქს ძერჟინსკიმ გადასახლებაში მყოფი საქართველოს წინააღმდეგობის მოძრაობის ლიდერების - ბენია ჩხიკვიშვილის, ნოე ხომერიკის, გოგიტა ფაღავას, ვასილ ნოდიას და გიორგი წინამძღვრიშვილის დახვრეტის სანქცია გასცა.

ისინი დახვრიტეს სუზდალის პოლიტიზოლატორიდან ეტაპით გადაყვანისას, გაურკვეველ სადგურზე; დასაფლავების ადგილი უცნობია.

წყაროები:

საქართველოს ეროვნული არქივი, ცენტრალური საისტორიო არქივი, ფონდი #1836, ანაწერი #1, საქმე #108; საქმე #109; ფონდი #1833, ანაწერი #1, საქმე #155; საქმე #157; საქმე #187; საქმე #1382; ფონდი #153, ანაწერი #3 - ტფილისის გუბერნიის ჟანდარმთა სამმართველოს ფოტო-კარტოთეკა; ფონდი #153, ანაწერი #1, საქმე #2920, საქმე #2921, საქმე #3113; ფონდი #156, ანაწერი #2, საქმე #189.

საქართველოს შსს აკადემიის არქივი. 1-ლი განყოფილება (ყოფილი სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის არქივი), ფონდი #6, საქმე #23587.

ბრძოლა, #3, სექტემბერი 1925 წ. პარიზი, თსუ ქართული ემიგრაციის მუზეუმი, გურამ შარაძის კერძო კოლექცია.

ფოტო: საქართველოს ეროვნული არქივი, კინო-ფოტო-ფონო დოკუმენტების ცენტრალური სახელმწიფო არქივი, ტფილისის გუბერნიის ჟანდარმთა სამმართველოს ფოტო-კარტოთეკა.