რამიშვილი ისიდორე ივანეს ძე
პერსონალური
დაბადების თარიღი : 1859-06-07
გარდაცვალების თარიღი : 1937-11-14
სქესი : კაცი
ეროვნება : ქართველი
აღმსარებლობა :
მეტსახელი :
ფსევდონიმი : „ი. რ.“, „ისრამიშვილი“, „სტარიკი“, „ბერიევი“.
გეოგრაფიული
დაბადების ადგილი : დიდი ვანი, სურები, საქართველო
გარდაცვალების ადგილი : თბილისი, საქართველო
საცხოვრებელი ადგილი : სურები, ოზურგეთი, თბილისი, სენაკი, კრასნი იარი, ასტრახანი, სამარა, ბაქო, სოხუმი, კაშინი, ტაშკენტი,
სოციალური
სოციალური წარმოშობა : გლეხი
სტატუსი : მოსამსახურე
განათლება : საშუალო
პროფესია : პედაგოგი
პოლიტიკური
პარტია : "ხალხოსანი" (ნაროდნიკი) , რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტია (რსდმპ) , რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტია - "მენშევიკების" ფრაქცია (რსდმპ-მ) , საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტია
თანამდებობა : რსდმპ ბათუმის კომიტეტის წევრი, რუსეთის პირველი სახელმწიფო სათათბიროს დეპუტატი, პეტროგრადის მუშათა და ჯარისკაცთა საბჭოს აღმასკომის წევრი, ბაქოს შრომის კომისარი, რუსეთის დამფუძნებელი კრების დეპუტატი, საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრი, ამიერკავკასიის სეიმის დეპუტატი, საქართველოს პარლამენტის დეპუტატი, თბილისის ქალაქის საბჭოს ხმოსანი, საქართველოს რესპუბლიკის წარმომადგენლი აფხაზეთში, საქართველოს დამფუძნებელი კრების დეპუტატი,
რეპრესია : 1903, 1905, 1906, 1908, 1913, 1921, 1923, 1930, 1931, 1933, 1937
საზოგადოებრივი
ორგანიზაცია : სურების სახალხო სკოლა, გურიის სახალხო ბიბლიოთეკა,
ბიოგრაფია

ისიდორე ივანეს ძე რამიშვილი დაიბადა 1859 წლის 7 ივნისს (ძველი სტილით) ქუთაისის გუბერნიის ოზურგეთის მაზრის სოფელ სურების თემში, დიდ ვანში, გლეხის ოჯახში; ეროვნებით ქართველი.

ოჯახს არ ჰქონდა საშუალება, რომ ისიდორესათვის განათლება მიეცა და 10 წლამდე მუშაობდა საკუთარი ოჯახის მეურნეობაში.

ნათესავმა მღვდელმა კეკელიძემ საკუთრი შვილის სტატუსით (კეკელიძის გვარით) მიაბარა ოზურგეთის ორკლასიან სასულიერო სასწავლებელში, თუმცა მისი დამთავრება ვერ შეძლო, რადგან გამჟღავნდა,რომ ისიდორე მღვდლის შვილი არ იყო და სასწავლებლიდან გარიცხეს. ისიდორეს სწავლის იმდენად დიდი სურვილი ჰქონდა, რომ გარიცხვიდან რამდენიმე ხნის შემდეგ სახლიდან ოზურგეთში გაიპარა და ფეხებში ჩაუვარდა სკოლის ზედამხედველ დეკანოზ ქიქოძეს, რათა სკოლაში დაებრუნებინათ, რაც შეუსრულეს კიდევაც.

სასწავლებელი საუკეთესო მოსწავლის სტატუსით დაამთავრა და 1878 წელს სწავლა განაგრძო ტფილისის სასულიერო სემინარიაში, რომელიც 1885 წელს დაასრულა.

1886-1887 წლებში მუშაობდა მასწავლებლად წინამძღვრიანთკარის სამეურნეო სკოლაში.

ისიდორე სემინარიაში სწავლის პერიოდიდან გატაცებული იყო ხალხოსნური იდეებით, რამაც გადააწყვეტინა, რომ სემინარიის დამთავრების შემდეგ დაბრუნებულიყო სოფლად და გლეხთა განათლებაზე ეზრუნა. მისი ინიციატივით სურებში მოეწყო სკოლა, სადაც მასწავლებლად მუშაობდა.

1891 წელს იყო გურიის სახალხო ბიბლიოთეკის ერთ-ერთი დამაარსებელი.

თანამშრომლობდა ქართულ პრესაში, იყენებდა ფსევდონიმებს „ი. რ.“ და „ისრამიშვილი“.

მისი სემინარიელი მარქსისტი ამხანაგები ცდილობდნენ, ისიდორე ნაროდნიკობიდან ჩამოეცილებინათ და თავიანთ მუშაობაში ჩაერთოთ, თუმცა უშედეგოდ.

1892 წელს იყო ზესტაფონში სოციალ-დემოკრატიული პარტიის დამფუძნებელი კონფერენციის მონაწილე.

1893 წელს მუშაობდა სენაკის სათავადაზნაურო სკოლაში.

ისიდორე რამიშვილი მუშათა სოციალ-დემოკრატიულ მოძრაობაში 1897 წლიდან ჩაერთო, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების სკოლის გამგედ მისი გადაყვანის შემდეგ. მან სახალხო მასწავლებლად სხვადასხვა სკოლებში საერთო ჯამში 20 წელი იმუშავა.

იყო სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის ბათუმის კომიტეტის წევრი; იყენებდა პარტიულ ფსევდონიმებს - „სტარიკი“ და „ბერიევი“.

1903 წელს პასუხისგებაში მისცეს „ბათუმის სოციალ-დემოკრატიული კომიტეტის“ საქმეზე სისხლის სამართლის 250-ე და 318-ე მუხლებით, თუმცა საქმის შეწყვეტამდე მან მიმალვა მოახერხა და იძებნებოდა პოლიციის დეპარტამენტის ცირკულარით.

1905 წლის 14 აგვისტოს (ძველი სტილით) დააპატიმრეს ტფილისში, ტრაქტირ „მოსკოვში“, კახეთის მოედანზე სამეგრელოს მე-16 პოლკის უმცროს ოფიცერთა შორის აგიტაციისას; დაკავებისას ჩამოართვეს არალეგალური ლიტერატურა; მოათავსეს მეტეხის ციხეში; 1905 წლის 21 ოქტომბრის უმაღლესი ბრძანებით მისი ბრალდების საქმე შეწყდა და ციხიდან გაათავისუფლეს.

1905 წლის დეკემბერში აქტიურად მონაწილეობდა ტფილისში რევოლუციურ მოძრაობაში - იყო სოციალ-დემოკრატიული პარტიის „მენშევიკური“ ფრაქციის ერთ-ერთი ლიდერი და გამორჩეული ორატორი; საგანგებო საგაფიცვო კომიტეტის ბიუროს თავმჯდომარე; ხელმძღვანელობდა მოლაპარაკებას, რომლის შედეგადაც ტფილისის სოციალ-დემოკრატიულმა კომიტეტმა მეფისნაცვლის ადმინისტრაციის თანხმობით წითელრაზმელების შესაიარაღებლად იარაღი მიიღო. შედეგად მათ შეძლეს სომეხ-თათართა შეტაკებების შეჩერება ტფილისში.

რევოლუციის დამარცხების შემდეგ კვლავ არალეგალურ მდგომარეობაზე გადავიდა.

1906 წლის აპრილში იყო რსდმპ-ის სტოკჰოლმის ყრილობის დელეგატი თბილისის ორგანიზაციიდან.

1906 წელს ისიდორე რამიშვილი აირჩიეს პირველი სახელმწიფო სათათბიროს დეპუტატად ქუთაისის გუბერნიიდან; იყო „დუმის“ სოციალ-დემოკრატიული ფრაქციის წევრი.

სათათბიროს დაშლის შემდეგ, 1906 წლის 10 ივლისს ხელი მოაწერა „ვიბორგის მოწოდებას“, რის გამოც დააპატიმრეს და გაასამართლეს სხვა ხელმომწერ ყოფილ დეპუტატებთან ერთად და სამი თვით პატიმრობა მიუსაჯეს, თუმცა მან მიმალვა მოახერხა. მომდევნო პერიოდში მუშაობდა ქალაქ ბაქოს პარტიულ ორგანიზაციებში, ასევე კავკასიის სხვა სოციალ-დემოკრატიულ ორგანიზაციებში.

1907 წელს იყო რსდმპ-ის ლონდონის ყრილობის დელეგატი ბაქოს ორგანიზაციიდან.

პეტერბურგში დაბრუნების შემდეგ დააპატიმრეს. გაასამართლა პეტერბურგის სასამართლო პალატამ ვიბორგის მოწოდების თანაავტორობისა და შლისელბურგის ციხეში მეფის საწინააღმდეგო სიტყვის წარმოთქმის ბრალდებით. სასამართლომ საარჩევნო ხმის უფლება ჩამოართვა, თუმცა წინასწარი პატიმრობის ვადა მოხდილად ჩაუთვალა და გაათავისუფლა.

ისიდორე რამიშვილი დაბრუნდა გურიაში. მალევე გადავიდა ტფილისში და მონაწილეობდა სოციალ-დემოკრატიული პარტიის მორიგი კონფერენციის ორგანიზებაში.

1908 წლის 28 იანვარს (ძველი სტილით) ისიდორე რამიშვილი ტფილისში დააპატიმრეს და გადაასახლეს ასტრახანის გუბერნიაში - კრასნი იარში, შემდგომ ქალაქ ასტრახანში.

1913 წელს კიდევ ერთხელ დააპატიმრეს და სამარის გუბერნიაში გადაასახლეს.

1917 წლის თებერვლის რევოლუციამ სამარაში ყოფნისას მოუსწო და იქვე დაიწყო ადგილობრივ რევოლუციურ ორგანიზაციებში მუშაობა. მალე გადაიყვანეს პეტროგრადის მუშათა და ჯარისკაცთა საბჭოს აღმასკომში, შემდგომ კი მიავლინეს კავკასიაში სამუშაოდ - ბაქოში შრომის კომისრის მოვალეობას ასრულებდა.

1917 წელს რსდმპ „მენშევიკური“ ფრაქციის სიით აირჩიეს რუსეთის დამფუძნებელი კრების დეპუტატად.

1917 წლის ნოემბერში აირჩიეს საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრად.

1918 წლის თებერვლიდან იყო ამიერკავკასიის სეიმის წევრი.

1918 წლის 26 მაისს ხელი მოაწერა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დამოუკიდებლობის გამოცხადების აქტს. 1918 წლის განმავლობაში იყო საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პარლამენტის წევრი.

დანიშნული იყო რესპუბლიკის წარმომადგენლად აფხაზეთში.

1919 წლის თებერვლიდან არჩეული იყო თბილისის ქალაქის საბჭოს ხმოსნად.

1919 წლის 12 მარტს აირჩიეს საქართველოს რესპუბლიკის დამფუძნებელი კრების წევრად საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის სიით.

1921 წელს საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ოკუპირების შემდეგ დარჩა საქართველოში და ჩაბმული იყო წინააღმდეგობის მოძრაობაში.

1921 წლის ბოლოდან იყო ბოლშევიკური საოკუპაციო რეჟიმის წინააღმდეგ საერთო ფრონტის შექმნის მიზნით პარტიათა შორის მოლაპარაკებების პროცესის აქტიური მონაწილე.

საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის სხვა ლიდერებთან ერთად დააპატიმრეს 1921 წლის 13 ივლისს, მას შემდეგ, რაც ნაძალადევში, პლეხანოვის სახელობის მუშათა კლუბში, იოსებ სტალინის მოხსენების საპასუხოდ დარბაზში მძაფრი დისკუსია და მუშათა საპროტესტო დემონსტრაცია გაიმართა, სადაც ერთ-ერთი მთავარი ორატორი ისიდორე რამიშვილი იყო. მოათვსეს მეტეხის #2 „გამასწორებელ სახლში“.

1922 წლის 16 დეკემბერს სხვა 52 პოლიტპატიმართან ერთად ეტაპით გაგზავნეს მოსკოვში, რსფსრ-ის საკონცენტრაციო ბანაკებში გადასანაწილებლად. სსრკ შინსახკომის კომისიის გადაწყვეტილებით 1923 წლის 12 იანვარს ისიდორე რამიშვილს არხანგელსკის საკონცენტრაციო ბანაკში 3-წლიანი პატიმრობა მიუსაჯეს, თუმცა განაჩენი შეუცვალეს და ქალაქ კაშინში გადაასახლეს.

სსრკ გაერთიანებული სახელმწიფო პოლიტიკური სამმართველოს კოლეგიასთან არსებული განსაკუთრებული სათათბიროს გადაწყვეტილებით 1926 წლის 15 იანვარს ისიდორე რამიშვილი გადასახლებიდან გაათავისუფლეს, თუმცა 3 წლის განმავლობაში სსრკ-ის დიდ ქალაქებსა და კავკასიაში ცხოვრების უფლება შეუზღუდეს.

გათავისუფლების შემდეგ ცხოვრობდა ასტრახანში, სადაც 1930 წლის 10 დეკემბერს კვლავ დააპატიმრეს და რამდენიმეთვიანი პატიმრობის შემდეგ, 1931 წელის 17 მაისს, შუა აზიაში - ტაშკენტში გადაასახლეს.

1931 წლის 10 დეკემბერს კვლავ დააპატიმრეს ტაშკენტში და გადაასახლეს ტაჯიკეთში, ქალაქ ხოჯენტში, სადაც 1933 წლის 31 იანვარს კვლავ დააპატიმრეს და ტაშკენტში გადაგზავნეს. ციხიდან გაათავისუფლეს 1933 წლის 11 მაისს.

1934 წლის 11 მაისს "რუსეთის პოლიტიკური წითელი ჯვრის" შუამდგომლობის შედეგად ისიდორე რამიშვილს მისცეს საშუალება, საქართველოში დაბრუნებულიყო, თუმცა საბჭოთა რეპრესიული ორგანოების მიერ დევნა-შევიწროების გამო 1935 წლის აპრილში ჯერ ცხინვალში გადასახლდა, იქიდან კი მალევე ჩრდილოეთ ოსეთში - ვლადიკავკაზში გადასახლება აიძულეს.

1937-1938 წლების დიდი საბჭოთა ტერორის დროს საქართველოს სსრ შინსახკომმა ძალისმიერი მეთოდებით, ზეწოლის გზით მოახერხა, რომ საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიისა და სხვა მოწინააღმდეგე პარტიების ყოფილი ლიდერებისაგან, მათ შორის დამფუძნებელი კრების დეპუტატებისაგან, მიეღო აღიარებითი ჩვენებები, რომელთა თანახმადაც საქართველოში არსებობდა „მენშევიკების“, „ესერების“, „ფედერალისტების კონტრრევოლუციური პარტიული „ცენტრები“, რომლებიც კვლავ გაერთიანდნენ „პარიტეტულ კომიტეტში“ და მიზნად დაისახეს საბჭოთა სახელმწიფოს დამხობა შეიარაღებული გადატრიალებისა და უცხოეთიდან სამხედრო ინტერვენციით.

ისიდორე რამიშვილი „მენშევიკური კონტრრევოლუციური ორგანიზაციის“ წევრობის ბრალდებით დააპატიმრეს ვლადიკავკაზში.

საქართველოს სსრ შინსახკომთან არსებულმა განსაკუთრებულმა სამეულმა (ე. წ. „ტროიკა“) 1937 წლის 14 ნოემბერს ისიდორე რამიშვილს დახვრეტა მიუსაჯა.

დახვრიტეს თბილისში, იმავე ღამით.

რეაბილიტირებულია 1989 წელს ასტრახანის მხარის სასამართლო ორგანოების მიერ.



წყაროები:

საქართველოს ეროვნული არქივი, ცენტრალური საისტორიო არქივი, ფონდი #1836, ანაწერი #1, #107, გვ. 36-38; საქმე #108; საქმე #109; ფონდი #1833, ანაწერი #1, საქმე #155; საქმე #157; საქმე #187; საქმე #1382; ფონდი #2117, ანაწერი #1, საქმე #318, გვ. 13; ფონდი #13, ანაწერი #27, საქმე #5385.

საქართველოს შსს აკადემიის არქივი. 1-ლი განყოფილება (ყოფილი სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის არქივი), ფონდი #6, საქმე #21147; საქმე #22331.

საქართველოს შსს აკადემიის არქივი. 1-ლი განყოფილება (ყოფილი სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის არქივი), ფონდი #8 - საქართველოს სსრ შინსახკომთან არსებული განსაკუთრებული სამეულის (ე.წ. „ტროიკის") სხდომის ოქმები.

მოგონებები. ისიდორე რამიშვილი.გამომცემლობა არტანუჯი, თბილისი, 2012 წელი.

ფოტო: საქართველოს ეროვნული არქივი, კინო-ფოტო-ფონო დოკუმენტების ცენტრალური სახელმწიფო არქივი.