კირილე იესეს ძე ნინიძე დაიბადა 1878 წლის 17 იანვარს (ძველი სტილით) ქუთაისის გუბერნიის, ოზურგეთის მაზრის სოფელ ასკანაში, გლეხის ოჯახში; ეროვნებით ქართველი.

დაამთავრა ქუთაისის სასულიერო სემინარია.

1901 წლის 5 მაისს (ძველი სტილით) ქუთაისის თეატრში რუსეთიდან ჩამოსულმა დასმა დადგა ანტისემიტური ხასიათის სპექტაკლი -„შვილნი ისრაილისა“, რასაც მოჰყვა დამსწრე ახალგაზრდობის პროტესტი, რომლებმაც სპექტაკლის ჩაშლა სცადეს (ანალოგიური სკანდალი მოხდა 16 აპრილს სპექტაკლ „კონტრაბანდისტების“ გამო). პოლიციამ არეულობის მოთავეები, მათ შორის - კირილე ნინიძეც დააპატიმრა და პასუხისგებაში მისცა.

კირილე ნინიძემ სწავლა განაგრძო იურევის (დორპატის/ტარტუს) უნივერსიტეტში იურიდიულ ფაკულტეტზე, სადაც სამი კურსი დაასრულა.

ამ პერიოდიდან იყო რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის წევრი; სტუდენტურ მღელვარებაში მონაწილეობის გამო დააპატიმრეს და უნივერსიტეტიდან გარიცხეს (?).

სამშობლოში დაბრუნების შემდეგ აქტიურად ჩაერთო რევოლუციურ მოძრაობაში ტფილისში; იყო რსდმპ ტფილისის ორგანიზაციების ხელმძღვანელი კოლექტივის წევრი.

1905 წლიდან მუშაობდა რსდმპ „მენშევიკების“ ფრაქციაში.

თანამშრომლობდა პრესაში „გვაბრათელისა“ და „კ. ნ-ძეს“ ფსევდონიმებით.

„ოხრანკის“ თვალთვალის ჟურნალებში გატარებულია მეტსახელ „Козел“-ით.

კიდევ რამდენჯერმე -1903 და 1908 წწ. - დაპატიმრებული იყო პოლიტიკური საბაბით; გადასახლებული იყო სარატოვის მხარის ქალაქ ვოლსკში.

გადასახლებიდან დაბრუნების შემდეგ მუშაობდა პედაგოგად სხვადასხვა სასწავლებლებში.

1917 წელს აირჩიეს საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრად.

1918 წლის 26 მაისს ხელი მოაწერა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დამოუკიდებლობის გამოცხადების აქტს. 1918 წლის განმავლობაში იყო საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პარლამენტის წევრი.

1919 წლის 12 მარტს საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის სიით აირჩიეს საქართველოს რესპუბლიკის დამფუძნებელი კრების წევრად; იყო აგრარული კომისიის თავმჯდომარე, იურიდიული და საფინანსო-საბიუჯეტო კომისიების წევრი.

1921 წლის იანვარში საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის სხვა 11 წევრთან ერთად ჩამოაყალიბა ოპოზიციური ჯგუფი „სხივი“, რომელიც აკრიტიკებდა პარტიას იდეური პრინციპების დარღვევის, სახელმწიფო მმართველობის წარუმატებელი კურსისა და პარტიაში შიდა დემოკრატიის შესუსტების გამო. 1921 წლის იანვარში საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის თბილისის ორგანიზაციების კონფერენციაზე „სხივის“ ჯგუფს უმრავლესობამ მოსთხოვა დაეცვა პარტიული დისციპლინა და შეეწყვიტა საკუთარი პარტიის ღია კრიტიკა გაზეთ „ახალი სხივის“ ფურცლებზე, წინააღმდეგ შემთხვევაში ისინი გაირიცხებოდნენ პარტიიდან. საპასუხოდ „სხიველთა“ ჯგუფმა, 1921 წლის 11 თებერვლის დამფუძნებელი კრების სხდომაზე საჯაროდ განაცხადა საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის დატოვების და „დამოუკიდებელი სოციალ-დემოკრატიული პარტია - სხივის“ შექმნის შესახებ, რომელმაც ცალკე - ოპოზიციური ფრაქცია შეადგინა დამფუძნებელ კრებაში.

საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის საბჭოთა რუსეთის მიერ ოკუპირების შემდეგ „სხიველები“ დარჩნენ საქართველოში და აგრძელებდნენ საკუთარი გაზეთის „ახალი სხივის“ გამოცემას, რომელიც 1921 წლის ივნისში ბოლშევიკურმა რეჟიმმა დახურა კრიტიკის გამო და კირილე ნინიძე „სხიველთა“ ჯგუფის ლიდერებთან - ნიკიფორე იმნაიშვილსა და მუხრან ხოჭოლავასთან ერთად მცირე ხნით დაააპატიმრა.

1922 წლის 15 თებერვალს მეორედ დააპატიმრეს ხაშურში, საქართველოს ოკუპაციის წლისთავზე საპროტესტო მანიფესტაციების თავიდან არიდების მიზნით საბჭოთა რეჟიმის მიერ პოლიტიკური მოწინააღმდეგეების მასობრივი დაპატიმრების ოპერაციის დროს.

მოთავსებული იყო მეტეხის #2 „გამასწორებელ სახლში“ იზოლაციის წესით.

პატიმრობიდან გაათავისუფლეს 1922 წლის 1 მაისს.

შემდგომ პერიოდში რამდენჯერმე დააპატიმრეს მცირე ხნით.

1922 წლის პირველი ნახევრიდან „სხივის“ წარმომადგენლის სტატუსით მონაწილეობდა ბოლშევიკურ რეჟიმთან საბრძოლველად საერთო ფრონტის შექმნის მიზნით პარტიათაშორისი მოლაპარაკებების პროცესში. 1922 წლის ბოლოდან - მუხრან ხოჭოლავას გარდაცვალების შემდეგ - იყო „სხივის“ წარმომადგენელი „საქართველოს დამოუკიდებლობის კომიტეტში“.

მუშაობდა დამცველთა (შემდგომში - ადვოკატთა) კოლეგიაში.

კირილე ნინიძე დამფუძნებელი კრების დეპუტატებთან - ოსიკო ბარათაშვილსა და სამსონ დადიანთან ერთად 1924 წლის მარტში იცავდა საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის სამღვდელო პირთა ჯგუფს და კათალიკოს-პატრიარქ ამბროსის, რომელთაც საბჭოთა რეჟიმი ანტისაბჭოთა პროპაგანდასა და საეკლესიო განძეულობის გადამალვაში სდებდა ბრალს.

კიდევ ერთხელ დააპატიმრეს 1924 წლის აგვისტოს ანტისაბჭოთა აჯანყების დროს.

1925 წლის 15 ივლისიდან 3 აგვისტომდე, კირილე ნინიძე სხვა 46 პოლიტპატიმართან ერთად გაასამართლა საქართველოს სსრ უზენაესმა სასამართლომ ე. წ. „პარიტეტული კომიტეტის პროცესზე“, 1924 წლის აგვისტოს ანტისაბჭოთა აჯანყების ორგანიზების ბრალდებით; სასამართლომ ბრალდების დაუსაბუთებლობის გამო პატიმრობიდან გაათავისუფლა.

შემდგომ წლებში განაგრძობდა ადვოკატთა კოლეგიაში მუშაობას და პოლიტიკურ პროცესებზე დამცველად გამოდიოდა.

1928 წელს კვლავ დააპატიმრეს არალეგალური ანტისაბჭოთა მუშაობის ეჭვით.

1937-1938 წლების დიდი საბჭოთა ტერორის დროს საქართველოს სსრ შინსახკომმა ძალისმიერი მეთოდებით ზეწოლის გზით მოახერხა მიეღო საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის ყოფილი ლიდერებისაგან, მათ შორის დამფუძნებელი კრების დეპუტატებისაგან, აღიარებითი ჩვენებები, რომელთა თანახმადაც საქართველოში არსებობდა კონტრრევოლუციური „მენშევიკური ცენტრი“, რომლის მიზანიც იყო საბჭოთა სახელმწიფოს დამხობა შეიარაღებული გადატრიალებისა და უცხოეთიდან სამხედრო ინტერვენციის გზით.

კირილე ნინიძე დააპატიმრეს 1937 წლის 15 აპრილს, თბილისში, „მენშევიკური ცენტრის“ წევრობის ბრალდებით.

1937 წლის 13 სექტემბერს სსრკ უზენაესი სასამართლოს სამხედრო კოლეგიის გამსვლელმა სესიამ დახვრეტა მიუსაჯა.

დახვრიტეს 14 სექტემბრის ღამეს.

რეაბილიტირებულია სსრკ უზენაესი სასამართლოს სამხედრო კოლეგიის მიერ 1960 წლის 29 სექტემბერს.

წყაროები:

საქართველოს ეროვნული არქივი, ცენტრალური საისტორიო არქივი, ფონდი #1836, ანაწერი #1, საქმე #108; საქმე #109; ფონდი #1833, ანაწერი #1, საქმე #155; საქმე #157; საქმე #187; საქმე #1382; ფონდი #153, ანაწერი #3 - ტფილისის გუბერნიის ჟანდარმთა სამმართველოს ფოტო-კარტოთეკა.

საქართველოს შსს აკადემიის არქივი. 1-ლი განყოფილება (ყოფილი სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის არქივი), ფონდი #6, საქმე #2262.

სტალინური სიები საქართველოდან - ელექტრონული მონაცემთა ბაზა. კვლევა ჩაატარა ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტმა IDFI, ჰაინრიხ ბიოლის ფონდის სამხრეთ კავკასიის რეგიონალური ბიუროს და საქართველოში შვეიცარიის საელჩოს ფინანსური მხარდაჭერით. პროექტის პარტნიორები - საქართველოს შსს არქივი და საერთაშორისო საზოგადოება „მემორიალი".

საზოგადოებრივი ურთიერთობა საქართველოში; ბატონ-ყმობის გადავარდნიდან პირველ რევოლიუციამდე; 1864-1905. გრიგოლ გიორგაძე. სახელგამი. თბილისი. 1928 წელი.

საზოგადოებრივი არქივი, „საბჭოთა წარსულის კვლევის ლაბორატორია", გიორგი თარხან-მოურავის კოლექცია.

ფოტო: საქართველოს ეროვნული არქივი, საქართველოს საისტორიო ცენტრალური სახელმწიფო არქივი, ტფილისის გუბერნიის ჟანდარმთა სამმართველოს ფოტო-კარტოთეკა.