ივანე ნესტორის ძე ლორთქიფანიძე დაიბადა 1890 წლის 30 ივლისს (ძველი სტილით), ქუთაისის გუბერნიის სენაკის მაზრის სოფელ მარანში, აზნაურის ოჯახში; ეროვნებით ქართველი.

1900 წლიდან სწავლობდა ტფილისის ვაჟთა გიმნაზიაში; სწავლის დროს ჩაერთო სოციალისტ-რევოლუციონერთა ახალგაზრდული წრის მუშაობაში.

1905 წელს პარტიული საქმიანობის გამო დააპატიმრეს და გიმნაზიის მე-7 კლასიდან გარიცხეს „მგლის ბილეთით“ - სწავლის გაგრძელების უფლების მოსპობით.

პატიმრობიდან გათავისუფლების შემდეგ აგრძელებდა ესერთა ორგანიზაციაში მუშაობას.

ცოტა ხნის შემდეგ შეძლო სწავლის გაგრძელება ტფილისის ვაჟთა პირველ გიმნაზიაში, სადაც 1907 წელს, გიმნაზიის დამთავრებისას ესერთა ამიერკავკასიის ორგანიზაციის დავალებით ხელმძღვანელობდა პარტიის ახალგაზრდული ორგანიზაციების მუშაობას; ასევე პროპაგანდისტობდა მუშათა და გლეხთა შორის.

1907 წელს სწავლა განაგრძო ხარკოვის უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტზე; სწავლის დროს აგრძელებდა სტუდენტთა ესერების ორგანიზაციაში მუშაობას, არჩეული იყო კურსის „მამასახლისად“ და ხელმძღვანელობდა ქართველი სტუდენტების სათვისტომოს.

ესერთა ხარკოვის კომიტეტის დავალებით ჩამოაყალიბა მოსწავლეთა წრეები, სადაც კითხულობდნენ ლექციებს და ემზადებოდნენ რევოლუციური მუშაობისათვის.

1913 წელს დააპატიმრეს და 3 თვით ციხეში ყოფნის შემდეგ გადაასახლეს სარატოვის მხარის ქალაქ ვოლსკში.

1914 წელს, პირველი მსოფლიო ომის დაწყების შემდეგ, მობილიზაციით გაიწვიეს არმიაში და ექიმად გაამწესეს 480-ე საველე ჰოსპიტალში, რუმინეთის - სამხრეთ-დასავლეთის ფრონტზე.

არმიაში სამსახურისას აგრძელებდა არალეგალური პარტიული ორგანიზაციების ჩამოყალიბებას.

1917 წლის თებერვლის რევოლუციის შემდეგ რუმინეთის ქალაქ იასში აირჩიეს გარნიზონის ჯარისკაცთა და მუშათა დეპუტატების საბჭოს თავმჯდომარედ, შემდგომ გახდა არმიის კომიტეტის წევრი და დელეგატად გაიზავნა ოდესის შავი ზღვის ფლოტის ფრონტის და ოდესის ოკრუგის გაერთიანებულ ყრილობაზე, შეიყვანეს ყრილობის პრეზიდიუმში და თავმჯდომარეობდა „რუმინეთის ფრონტის კომიტეტს“; ამავე დროს აირჩიეს ოდესის საქალაქო სათათბიროს თავმჯდომარედ.

აირჩიეს სრულიად რუსეთის მუშათა, გლეხთა და ჯარისკაცთა დეპუტატების პირველი და მეორე ყრილობების დელეგატად; იყო სრულიად რუსეთის ცენტრალური აღმასრულებელი კომიტეტის პირველი მოწვევის წევრი.

1917 წლის ნოემბერში აირჩიეს საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრად;

1917 წელსვე - რუსეთის დამფუძნებელი კრების დეპუტატად რუსეთის სოციალისტ-რევოლუციონერთა პარტიის სიით.

დამფუძნებელი კრების გარეკვის შემდეგ დაბრუნდა საქართველოში.

1918 წლის თებერვლიდან იყო ამიერკავკასიის სეიმის წევრი.

1918 წლის მარტში, რუსეთის სოციალისტ-რევოლუციონერთა პარტიის ამიერკავკასიის ორგანიზაციაში მომხდარი განხეთქილების შემდეგ, გახდა საქართველოს სოციალისტ-რევოლუციონერთა პარტიის წევრი და შედიოდა მის მთავარ კომიტეტში.

1918 წლის 26 მაისს ხელი მოაწერა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დამოუკიდებლობის გამოცხადების აქტს. 1918 წლის განმავლობაში იყო საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პარლამენტის წევრი. რესპუბლიკის პირველ მთავრობაში ასრულებდა გზათა მინისტრის მოვალეობას.

ამავე პერიოდში იყო აფხაზეთის ჯანმრთელობის და განათლების კომისარი.

1919 წელს აირჩიეს საქართველოს რესპუბლიკის დამფუძნებელი კრების წევრად საქართველოს სოციალისტ-რევოლუციონერთა პარტიის სიით. იყო ტექნიკური კომისიის წევრი.

1921 წელს, საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ოკუპირების შემდეგ დარჩა საქართველოში და ჩაბმული იყო წინააღმდეგობის მოძრაობაში; აგრძელებდა კერძო საექიმო პრაქტიკას.

1922 წლის დასაწყისში, საქართველოში პარტიათა მოლაპარაკებების ფონზე, რომელიც იმ მიზნით დაიწყო, რომ ბოლშევიკურ საოკუპაციო რეჟიმთან საბრძოლველად საერთო ფრონტი შეექმნათ, საქართველოს სოციალისტ-რევოლუციონერთა პარტიაში განხეთქილება მოხდა; 1922 წლის 20 მარტს თბილისში გაიმართა საქართველოს სოციალისტ-რევოლუციონერთა პარტიის მესამე ყრილობა, რომელიც მოაწყო ე. წ. „მემარცხენეთა“ ფრთამ. მათ პარტიიდან გარიცხულად გამოცხადეს იოსებ გობეჩია, ივანე ლორთქიფანიძე და ილია ნუცუბიძე. აირჩიეს ახალი ცენტრალური კომიტეტი, რომლის შემადგენლობაში შევიდნენ - ლეო შენგელაია და ივანე გობეჩია. თავის მხრივ, განხეთქილების შედეგად, პარტიის მეორე ნაწილმა იოსებ გობეჩიას და ივანე ლორთქიფანიძის ხელმძღვანელობით პარტიიდან გარიცხულად ლეო შენგელაია, ივანე გობეჩია და მათი მხარდამჭერები გამოაცხადეს.

1922 წლის 10 მაისს საქართველოს სსრ საგანგებო კომისიამ („ჩეკა“) ივანე ლორთქიფანიძე სოციალისტ-რევოლუციონერთა პარტიის, ძირითადად „მემარჯვენე“ ნაწილის, სხვა ლიდრებთან და წევრებთან ერთად კონტრრევოლუციის ბრალდებით დააპატიმრა.

1922 წლის 20 ივლისს საქართველოს სსრ „ჩეკას“ პრეზიდიუმმა ივანე ლორთქიფანიძეს გადაუწყვიტა იზოლაციის წესით დაპატიმრება განუსაზღვრელი ვადით.

1922 წლის 1 ნოემბერს პატიმრობა კვლავ გაურკვეველი ვადით გაუხანგრძლივეს.

1923 წლის 10 ივლისს საქართველოს სსრ „ჩეკას“ პრეზიდიუმმა მას 3 წლით ბანაკში გადასახლება დაუდგინა, თუმცა ავადმყოფობის გამო ეტაპით არ გაგზავნეს და დატოვეს ციხის საავადმყოფოში; ჯანმრთელობის მძიმე მდგომარეობის მიუხედავად ივანე ლორთქიფანიძე ორთაჭალის (ყოფილ საგუბერნიო) #1 „გამასწორებელ სახლში“ დატოვეს 1924 წლის 25 ივნისამდე. პატიმრობიდან გაათავისუფლეს მას შემდეგ, რაც საქართველოს კომპარტიის ცეკას მდივნის მიხეილ კახიანის და საქართველოს ჩეკას საიდუმლო ოპერატიული განყოფილების უფროსის ლავრენტი ბერიას დასკვნით, მისგან სასარგებლო ინფორმაციის მიღების ყოველგვარი იმედი ამოწურეს.

ისევ დააპატიმრეს 1924 წლის აგვისტოს ანტისაბჭოთა აჯანყების დროს.

1925 წლის 15 ივლისს - 3 აგვისტოს საქართველოს სსრ უზენაესმა სასამართლომ ე. წ. „პარიტეტული კომიტეტის პროცესზე“ - 1924 წლის აგვისტოს ანტი-საბჭოთა აჯანყების ორგანიზების ბრალდებით - ივანე ლორთქიფანიძე სხვა 46 პოლიტპატიმართან ერთად გაასამართლა.

სასამართლომ ბრალდების დაუსაბუთებლობის გამო ივანე ლორთქიფანიძე პასუხისგებისგან გაათავისუფლა.

შემდგომ წლებში იგი ცხოვრობდა და მუშაობდა თბილისში თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტის სოციალური ჰიგიენის კათედრაზე უფროს ასისტენტად; აქვეყნებდა სამედიცინო ნაშრომებს; იყო სამედიცინო სტატისტიკის განვითარების ინიციატორი.

1929 წლიდან დაინიშნა საქართველოს სსრ ჯანმრთელობის სახალხო კომისარიატის სანიტარულ-ჰიგიენური სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის დირექტორად.

1937-1938 წლების დიდი საბჭოთა ტერორის დროს, საქართველოს სსრ შინსახკომმა ძალისმიერი მეთოდებით ზეწოლის გზით მოახერხა მიეღო საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიისა და სხვა მოწინააღმდეგე პარტიების ყოფილი ლიდერებისაგან, მათ შორის - დამფუძნებელი კრების დეპუტატებისაგან, აღიარებითი ჩვენებები, რომელთა თანახმადაც საქართველოში არსებობდა კონტრრევოლუციური პარტიული „ცენტრები“ („მენშევიკების“, „ესერების“, „ფედერალისტების“...), რომლებიც კვლავ გაერთიანდნენ „პარიტეტულ კომიტეტში“ და მიზნად დაისახეს საბჭოთა სახელმწიფოს დამხობა შეიარაღებული გადატრიალებისა და უცხოეთიდან სამხედრო ინტერვენციის გზით.

ივანე ლორთქიფანიძე „ესერთა კონტრრევოლუციური ცენტრის“ წევრობის ბრალდებით დააპატიმრეს 1937 წელს.

1937 წლის 13 სექტემბერს, სსრკ უზენაესი სასამართლოს სამხედრო კოლეგიის გამსვლელმა სესიამ დახვრეტა მიუსაჯა.

დახვრიტეს 14 სექტემბრის ღამეს.

წყაროები:

საქართველოს შსს აკადემიის არქივი. 1-ლი განყოფილება (ყოფილი სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის არქივი), ფონდი #6, საქმე #22141.

სტალინური სიები საქართველოდან - ელექტრონული მონაცემთა ბაზა. კვლევა ჩაატარა ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტმა IDFI, ჰაინრიხ ბიოლის ფონდის სამხრეთ კავკასიის რეგიონალური ბიუროს და საქართველოში შვეიცარიის საელჩოს ფინანსური მხარდაჭერით. პროექტის პარტნიორები - საქართველოს შსს არქივი და საერთაშორისო საზოგადოება "მემორიალი".

…და რომ გვახსოვდეს, ქურხული ავთანდილ, "რეგთაიმი", თბილისი, 2004 წ.

საზოგადოებრივი არქივი, "საბჭოთა წარსულის კვლევის ლაბორატორია", გული ლორთქიფანიძის კოლექცია.

ფოტო: საქართველოს ეროვნული არქივი, კინო-ფოტო-ფონო დოკუმენტების ცენტრალური სახელმწიფო არქივი.