ასათიანი ალექსანდრე სამსონის ძე
პერსონალური
დაბადების თარიღი : 1889-04-10
გარდაცვალების თარიღი : 1953-12-28
სქესი : კაცი
ეროვნება : ქართველი
აღმსარებლობა :
მეტსახელი :
ფსევდონიმი :
გეოგრაფიული
დაბადების ადგილი : ბარდნალა, ქუთაისი, საქართველო
გარდაცვალების ადგილი : მიუნხენი, გერმანია
საცხოვრებელი ადგილი : ქუთაისი, მოსკოვი, პეტერბურგი, სტამბოლი, პარიზი, მიუნხენი
სოციალური
სოციალური წარმოშობა : აზნაური
სტატუსი : მოსამსახურე
განათლება : უმაღლესი
პროფესია : იურისტი
პოლიტიკური
პარტია : რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტია - "ბოლშევიკების" ფრაქცია (რსდმპ-ბ) , საქართველოს ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია
თანამდებობა : საქართველოს ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის მთავარი კომიტეტის წევრი, საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრი, საქართველოს ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის თავმჯდომარის ამხანაგი, საქართველოს ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის ხაზინადარი, საქართველოს პარლამენტის დეპუტატი, საქართველოს დამფუძნებელი კრების დეპუტატი, საქართველოს სსრ სახალხო ბანკის საბჭოს წევრი, კავკასიის კონფედერაციის კომიტეტის წევრი, კავკასიის გათავისუფლების კომიტეტის წევრი, საქართველოს ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის თავმჯდომარე (საზღვარგარეთის), კავკასიის ნაციონალური კომიტეტის პრეზიდიუმის წევრი
რეპრესია : 1902, 1922, 1944
საზოგადოებრივი
ორგანიზაცია : კავკასიის ვექილთა საბჭო, ქუთაისის ვექილთა კორპორაცია, გაზეთი „სამშობლო“, გაზეთი „კლდე“, გაზეთი „საქართველო“, საქართველოს სავაჭრო-სამრეწველო პალატა, საქართველოს სასოფლო-სამეურნეო კავშირი, საქართველოს სავაჭრო-სამრეწველო ბანკი, კლუბი "პრომეთე", ჟურნალი "სამშობლო",
ბიოგრაფია

ალექსანდრე სამსონის ძე ასათიანი დაიბადა 1889 წლის 10 აპრილს (ძველი სტილით), ქუთაისის გუბერნიის ლეჩხუმის მაზრის სოფელ ბარდნალაში, აზნაურის ოჯახში - მამა სამსონ ასათიანი ადვოკატი იყო; ეროვნებით ქართველი.

სწავლობდა ქუთაისის სათავადაზნაურო პროგიმნაზიაში, თუმცა კურსი არ დაუსრულებია.

რევოლუციურ მოძრაობაში მოწაფეობის დროს ჩაება: 1902-1905 წლების რევოლუციურ გამოსვლებში ლეჩხუმის მაზრასა და სვანეთში მონაწილეობდა შამშე გელოვანთან, ჭიჭიკო (სოსიპატრე) ასათიანთან და ლევან დადეშქელიანთან ერთად, რის გამოც დააპატიმრეს და გარკვეული პერიოდის განმავლობაში იჯდა ცაგერის ციხეში.

1905-1907 წლებში იყო რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის ბოლშევიკური ფრაქციის წევრი.

ქუთაისის რეალური სასწავლებელი პატიმრობის შემდეგ, 1907 წელს დაამთავრა და სწავლა მოსკოვის კომერციული ინსტიტუტის ეკონომიკის განყოფილებაზე გააგრძელა. მოგვიანებით დაასრულა პეტერბურგის უნივერსიტეტის იურიდიული ფაკულტეტი. უნივერსიტეტიდან გერმანიაში მისი სასწავლებლად მივლინება პირველი მსოფლიო ომის გამო ჩაიშალა.

1914 წლიდან ცხოვრობდა ქუთაისში; მუშაობდა ადვოკატად, იყო ადგილობრივი „ვექილთა კორპორაციის“ წევრი და სათავადაზნაურო საკრებულოს მდივანი.

1915 წლიდან დაუახლოვდა ეროვნულ-დემოკრატიული მიმართულების პოლიტიკურ ჯგუფს. აქვეყნებდა წერილებს გაზეთ „სამშობლოში“, „კლდესა“ და „საქართველოში“.

იყო კავკასიის ვექილთა საბჭოს წევრი.

1916 წელს გადავიდა თბილისში პარტიის შესაქმნელ სამუშაოებში მონაწილეობისათვის და 1917 წელს იყო ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის ერთ-ერთი დამფუძნებელი, პარტიის მთავარი კომიტეტის წევრი და თავმჯდომარის ამხანაგი. ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის ხაზინადარი.

1917 წლის ნოემბრიდან იყო საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრი, 1918 წლის 26 მაისს ხელი მოაწერა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დამოუკიდებლობის გამოცხადების აქტს. 1918 წლის განმავლობაში იყო საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პარლამენტის წევრი.

ამავე პერიოდში მუშაობდა სავაჭრო-სამრეწველო პალატასა და ცენტრალურ ბანკში; აქვეყნებდა წერილებს და ნაშრომებს ეკონომიკურ საკითხებზე; ავტორია ნაშრომებისა „მიწის საკითხი საქართველოში“ და „თვითმმართველობის საქმე საქართველოში“.

ალექსანდრე ასათიანი საქართველოს რესპუბლიკის დამფუძნებელი კრების წევრად აირჩიეს 1919 წლის 12 მარტიდან, საქართველოს ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის სიით. იყო სამანდატო, შრომის, სარეკომენდაციო, საპენსიო, მომარაგების და საფინანსო-საბიუჯეტო კომისიების წევრი; აგრარული კომისიის მდივანი და სამეურნეო-საგამგეო კომისიის თავმჯდომარის ამხანაგი.

იყო სავაჭრო-სამრეწველო პალატის, სასოფლო-სამეურნეო კავშირის და სავაჭრო-სამრწველო ბანკის ერთ-ერთი დამფუძნებელი.

საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ოკუპაციის შემდეგ დარჩა სამშობლოში. მუშაობდა საქართველოს სსრ სახალხო ბანკში საბჭოს წევრად; მონაწილეობდა პარტიათა შორის მოლაპარაკებების პროცესში საბჭოთა რეჟიმთან საბრძოლველად ერთიანი ფრონტის შესაქმნელად.

1922 წლის 10 თებერვლის ღამით დააპატიმრეს პარტიების სხვა ლიდერებთან ერთად, საქართველოს ოკუპაციის წლისთავისათვის დაგეგმილი საპროტესტო მანიფესტაციების თავიდან არიდების მიზნით; მოთავსებული იყო „მეტეხის #2 გამასწორებელ სახლში“, იზოლატორში.

1922 წლის ივნისში ბრმა ნაწლავის ოპერაციის გასაკეთებლად გაძლიერებული დაცვით გადაგზავნეს მიხეილის საავადმყოფოში, საიდანაც გაქცევა მოახერხა ოპერაციიდან მესამე დღეს და არალეგალურ მდგომარეობაზე გადავიდა, რამდენიმე თვის შემდეგ კი იძულებული გახდა, საზღვარგარეთ წასულიყო.

1925 წლამდე ცხოვრობდა სტამბოლში და აქტიურად მონაწილეობდა პოლიტიკურ პროცესებში; 1924 წლის შემოდგომაზე იყო სტამბოლში „კავკასიის კონფედერაციის კომიტეტის“ ერთ-ერთი დამფუძნებელი.

1926 წლიდან ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის საზღვარგარეთის ორგანიზაციის წარმომადგენლის სტატუსით მონაწილეობდა „კავკასიის გათავისუფლების კომიტეტის“ ე. წ. „პრომეთეისტული“ ორგანიზაციის საქმიანობაში, იყო „პრომეთეს“ პარიზის კლუბის თავმჯდომარე.

1927 წლიდან აქტიურად უპირისპირდებოდა სოციალ-დემოკრატიული პარტიის საქმიანობას ემიგრაციაში; ცდილობდა დაინტერესებულ პოლიტიკურ ძალებთან კავშირების დამყარებას და საქართველოს დამოუკიდებლობის საკითხში მხარდაჭერის მოპოვებას.

1929 წლიდან გამოსცემდა ჟურნალ „სამშობლოს“.

მეორე მსოფლიო ომის დროს მუშაობდა გერმანული არმიის ქართულ ლეგიონში - თან ახლდა მებრძოლ ბატალიონებს, რომლებიც კავკასიის ოპერაციაში მონაწილეობდნენ.

1944 წელს ცდილობდა, კავშირი დაემყარებინა ქართული ლეგიონის სამხრეთ საფრანგეთში დისლოცირებულ ბატალიონებთან, მაგრამ ეს შენაერთები საფრანგეთის წინააღმდეგობის მოძრაობას დაუკავშირდნენ და პარტიზანულ მოძრაობას შეუერთდნენ.

ალექსანდრე ასათიანი დაბრუნდა პარიზში, სადაც დეოკუპაციის შემდეგ დააპატიმრეს ნაცისტებთან თანამშრომლობის ბრალდებით; ძიებისას ცდილობდა დაესაბუთებინა ქართველი ემიგრანტების გერმანელებთან თანამშრომლობის პოლიტიკური ხასიათი - რაც საქართველოს ბოლშევიკური რეჟიმისაგან გათავისუფლებას ისახავდა მიზნად. ძიების დამთავრებამდე გაიქცა ესპანეთში, სადაც ოთხი წელი იცხოვრა.

ესპანეთიდან დაბრუნდა პარიზში, შემდგომ კი გადასახლდა მიუნხენში. იყო ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის თავმჯდომარე, ეროვნული საბჭოს წევრი და კავკასიის ნაციონალური კომიტეტის პრეზიდიუმის წევრი.

გარდაიცვალა იქვე, 1953 წლის 28 დეკემბერს, ოპერაციის შემდგომ.

დაკრძალეს 2 იანვარს მიუნხენში, ველდფრიდჰოფის სასაფლაოზე;

მოგვიანებით გადაასვენეს ლევილის ქართულ სასაფლაოზე.



წყაროები:

საქართველოს ეროვნული არქივი, ცენტრალური საისტორიო არქივი, ფონდი #1836, ანაწერი #1, საქმე #107, გვ. 8-8ა; საქმე #108; საქმე #109; ფონდი #1833, ანაწერი #1, საქმე #1382.

საქართველოს შსს აკადემიის არქივი. 1-ლი განყოფილება (ყოფილი სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის არქივი), ფონდი #6, საქმე #2270.

დათა ვაჩნაძის არქივი. ალექსანდრე ასათიანის ნეკროლოგი.

ივერია, #7, ივლისი, 1954 წ., პარიზი, გვ. 3-30; თსუ ქართული ემიგრაციის მუზეუმი, გურამ შარაძის კერძო კოლექცია.

მებრძოლი საქართველო, #18, იანვარი-თებერვალი, 1954 წ., პარიზი, გვ. 13-14; თსუ ქართული ემიგრაციის მუზეუმი, გურამ შარაძის კერძო კოლექცია.

საქართველოს დამოუკიდებლობა, #8, თებერვალი, 1954 წ., პარიზი, გვ.1; თსუ ქართული ემიგრაციის მუზეუმი, გურამ შარაძის კერძო კოლექცია.

ქართველები უცხოეთში (ავტორთა ჯგუფი), „შპს საქართველოს მაცნე", დიასპორის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის აპარატის შეკვეთით, თბილისი, 2012 წ.

ფოტო: ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ქართული ემიგრაციის მუზეუმი, გურამ შარაძის კერძო კოლექცია.